چکیده:
سعی در مقادیر توسعهیافته و حکم آن یکی از مسائل نوپدید در فقه اسلامی است و نظر به افزایش دوبرابری توسعۀ عرضی ساختمان مَسعی در سالهای اخیر و در کنار مسجدالحرام، حکم فقهی سَعی (بهعنوان یکی از ارکان حج و عمره) از منظر فقه مذاهب اسلامی چندان هویدا نیست. چون تحقیقی موسع و یکپارچه در این موضوع صورت نگرفته! پرسش از حکم سعی در مقادیر توسعهیافته، از حیث عرضی مسئلهای است که نیازمند کاویدن تا مرحلۀ پاسخ درخور خواهد بود. با توجه به تتبع در منابع فقه مذاهب اسلامی، هر چند معدودی از اندیشوران حوزۀ فقه، سعی در برخی مقادیر توسعهیافتۀ جدید را مُجزی نمیدانند و معتقدند که آن مقادیر از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه بیرون است، منتها بنا بر شهادت شهود و بررسیهای تاریخی، جغرافیایی و زمینشناسی کارگروه ناظر بر توسعۀ مسعی، میتوان مقادیر توسعهیافته را جزیی از حد فاصل دو کوهِ صفا و مروه دانست و به اِجزای سعی در آن حکم کرد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین فقهی حکمِ وضعی سعی در مقادیر توسعهیافتۀ عرضی انجام گرفته و نیل به این مَقصد در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقه مذاهب اسلامی با گردآوری دادههای کتابخانه و تفحصِ میدانی میسر است که نتیجۀ آن، اِجزای سعی در مقادیر توسعهیافته است.
Sa'i (the Ritual running) in the expanded area of the Place of running and its ruling is a new question for the Islamic jurisprudence. With regard to the crosswise doubling of the Running place near the Sacred Mosque in recent years، the jurisprudential ruling of the Ritual running – as one of the pillars of the greater and lesser Pilgrimages – is unclear from the viewpoint of the Islamic denominations. This due to the fact that there hasn’t been any comprehensive and solid study in this regard yet! Consequently، permissibility of the Ritual running in the crosswise expanded area is a topic that is in need of exploration and should be responded with a suitable answer. After a thorough scrutiny of the jurisprudential sources of the Islamic denominations، it was found out that a few thinkers of the jurisprudence domain do not allow for the Ritual running in some newly expanded areas of the Running place and believe that those areas are out of the space between Safa and Marwah hills. However، based on the attestation of the witnesses as well as the historical، geographical، and geological examinations of the committee supervising the Running place expansion project، it is possible to consider the expanded area as a part of the space between Safa and Marwa hills، and therefore، rule for the permissibility of conducting the Ritual running in it. The study at hand set out to disclose the limits and gaps of the already present arguments and to jurisprudentially specify the ruling on permissibility of conducting the Ritual running in the crosswise expanded area of the Running place. To this end، the author used library research as well as fieldwork methods to collect data. The obtained data was then analyzed to extract the jurisprudential stances of the Islamic denominations in this regard. At the end، the conclusion was made that conducting the Ritual running in the expanded area of the Running place is permissible.
خلاصه ماشینی:
این توسعۀ عظیم ، موجب تشکیک در محدودة عرضی مسعی شده است تـا جـایی کـه برخی اندیشوران ، مقادیر جدید را حد فاصل بین دو کوه صفا و مروه ندانسته اند و معتقدند چندین متر از مقادیر توسعه یافته بین دو کوه صفا و مروه واقع نیست و در نتیجـه سـعی در آن مقادیر، مجزی نیست و چنانچه حجاج در آن مسیر سعی انجام داده باشند، نظر به رکـن بودن سعی در اعمال حج و عمره ، اعمال آنها باطل است (درگاهی و دیگران ، ١٣٩٤: ٤٦٧).
هرچند تبیین این مطلب که مقادیر توسعه یافته میان دو کـوه صـفا و مـروه قـرار دارد و سعی در آن مجزی است ، مسئله ای موضوع شناختی و منوط به فهم عـرف و مـردم خواهـد بود و شاید برخی مکلفان بنا بر اطمینان به دولت میزبان و متولی مسجدالحرام ، به محـدودة عرضی مسعی اعتماد کنند و موضوع عمل سعی، برای آنها محرز شود، اگر مکلفی از کشف موضوع حکم درماند و نتوانست از ظاهر امر موضوع تکلیف خود را تشخیص دهد، باید از باب رجوع جاهل به عالم ، به علما و متخصصان در امور فقهی مراجعه کند و موضوع حکم را بشناسد و عمل کند.
در ادامه ، ابتدا به صورت خلاصه و موجز، تغییرات مسعی در طول تاریخ اسلام و حکـم سعی در خارج از محدودة دو کوه صفا و مروه تبیین و با تکیه بر آن ، دیدگاه فقها در زمینـۀ سعی در مقادیر جدید مطرح و شواهد و قرائنی که نشان دهندة عرض واقعی مسـعی اسـت ، ارزیابی میشود و در نهایت با اثبات موضوع سعی، که همان پیمودن بین حد فاصل دو کوه صفا و مروه است ، حکم سعی در تمام مقادیر توسعه یافته ، تبیین و صحت و اجـزای سـعی در مقادیر مذکور اثبات خواهد شد.