چکیده:
زمینه و هدف: از آن جا که همه الگوهای پیشرفت و توسعه کشورها مبتنی بر نظریه ها و مدل های خاص خود بوده و نظریه پردازان نیز نظریه خود را متناسب با اعتقادات و باورهای خود پی ریزی می نمایند و نظر به اهمیت موضوع رهبری سازمانی در اثربخشی مدل های پیشرفت، این تحقیق با هدف تدوین مبانی فکری رهبری سازمانی با رویکرد اسلامی تدوین شده است.
روش شناسی: این تحقیق مبتنی بر روش کیفی اکتشافی بوده و در آن از ابزار تحلیل تم(تحلیل مضمون) بهره برده شده است. منبع اصلی استخراج داده ها، قرآن کریم بوده و در تفسیر داده های مستخرجه از دو تفسیر معتبر قرآنی نور و المیزان استفاده شده است.
یافته ها و نتایج: حاصل بررسی 742 آیه مرتبط با موضوع رهبری در این تحقیق، شناسایی 3079 پیام قرآنی یا شاخص، 21 مفهوم یا اصل، 5 مقوله و 2 بعد بوده است. نتایج نشان می دهد که می توان 21 اصل مستخرجه مربوط به مبانی فکری رهبری سازمان را در دو دسته؛ مبانی بینشی اعتقادی(راهبردی) و مبانی منشی اخلاقی(عملیاتی) تقسیم و سپس در اصول محوری دین اسلام (توحید، معاد، نبوت، عدل و امامت) جایابی نمود. بر این اساس حدود 66 درصد این اصول، جنبه عملیاتی داشته و 34 درصد را نیز می توان در زمره اصول راهبردی طبقه بندی کرد. نتایج این تحقیق همچنین نشان می دهد که بیشترین شاخص های مشاهده شده در قرآن به ترتیب مربوط به موضوعاتی چون؛ عقلانیت و تدبر، رعایت اعتدال و میانه روی در امور و توجه همزمان به آرمان ها و واقعیت ها می باشد.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان میدهد که میتوان ٢١ اصل مستخرجه مربوط به مبانی فکری رهبری سازمان را در دو دسته ؛ مبانی بینشی اعتقادی(راهبردی) و مبانی منشی اخلاقی(عملیاتی) تقسیم و سپس در اصول محوری دین اسلام (توحید، معاد، نبوت، عدل و امامت ) جایابی نمود.
گام چهارم- تبدیل شاخص ها به مفاهیم مرتبط در این گام با مرور و تدبر در پیامهای مستخرجه و با مورد توجه قرار دادن مسالۀ تحقیق ، ضمن بازخوانی، تلخیص و ادغام شاخص های مشابه و هم خانواده در یک گروه، از میان تعداد ١٥٠٣ شاخص شناسایی شده در تفسیر نور و نیز تعداد ١٥٧٦شاخص برگرفته از تفسیر المیزان، در مجموع تعداد ٢١ متغیر یا مفهوم در حوزه مبانی فکری رهبری سازمانی استنتاج شد.
1 / 0 نمودارشماره١- مفاهیم و اصول شناسایی شده در تفسیر نور همانطور که در این نمودار هم مشاهده میشود، اصل بصیرت، تدبر و عقلانیت دارای بیشترین شاخص و پیام قرآنی بوده و پس از آن اصل اعتدال، میانه روی و عدل محوری از جایگاهی بسیار مهم در مجموعه وظایف رهبر برخوردار میباشد و اصل خودسازی که میتوان از آن به رهبری شخصی یاد کرد در جایگاه سوم جای گرفته است و این نشان از اهمیت این شاخص در قرآن میباشد.
تطبیق مفاهیم در تفاسیر نور و المیزان در ادامه تحقیق ، به منظور جمع بندی و ارائه تحلیل واحدی از دو تفسیر نور و المیزان، این دو تفسیر با هم تطبیق داده شد که نتایج این تطبیق نشان میدهد که مبانی فکری رهبری سازمانی را میتوان در ٢١ اصل طبقه بندی نمود.