چکیده:
مقدمه : موضوع سلامت معنوی به عنوان بعد چهارم سلامت ، از اهمیت فراوانی برخوردار میباشد، ولی متاسفانه بنا به دلایلی همچون اختلاف در جهان بینی و ایدئولوژی و نوع نگرش به سلامت معنوی ، اختلاف در تعاریف و حدود سلامت معنوی و فقدان معیارها و شاخص های لازم برای سنجش و پیمایش آن در افراد و جامعه ، جایگاه آن در دانش و عملکرد پزشکی تثبیت نشده است . مطالعه حاضر با هدف تدوین معیارهای سلامت معنوی از دیدگاه وحیانی انجام شده است . روش : در این مطالعه که به روش تحلیل مفهومی انجام شد، با بهره گیری از متون وحیانی ، تلاش شده است برخی معیارها برای سلامت معنوی ارائه شود تا راه برای دیگر پژوهشگران جهت تدوین شاخص های کیفی و کمی سلامت معنوی هموار گردد. یافته ها: در بخش اول این نوشتار، بخشی از آیات قرآن و احادیث معصومین (ع ) به عنوان مبانی و ادبیات نظری مرور شده و در بخش دوم آن ٧٠ معیار ارائه گردید. بحث و نتیجه گیری: معیارهای ارائه شده میتواند پس از اعتباربخشی و پیمایش های لازم و دریافت نظر خبرگان و اجرای آن در حوزه های محدود، به عنوان دست مایه اولیه ، جهت تدوین شاخص های کیفی و حتی کمی سلامت معنوی مورد استفاده قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"شایان ذکر است که برای سلامت معنوی با توجه به نوع نگرش به موضوع و نوع جهان بینی پژوهشگران تعاریف مختلفی ارائه شده ، ولی تعریفی که این مقاله بر آن استوار گردیده و در مقاله مفهوم شناسی سلامت معنوی بدان اشاره شده است ، به شرح ذیل میباشد: «سلامت معنوی با نگاه محدود و حداقلی، عبارت است از بهره وری معنویت و امور معنوی در سلامت جسمی ، ولی در نگاه غیر محدود و حداکثری عبارت است از حالت امنیت ، اطمینان ، آرامش و سکون قلبی و روحی که از اعتقاد و اعتماد به منبع و قدرتی برتر و متفاوت از عوامل مادی و پیرامونی که در فرهنگ اسلامی غیر از خداوند نمیتواند باشد، ناشی میشود و باعث افزایش امید، رضایتمندی و نشاط درونی می گردد و در نهایت با تقویت و معنی بخشی به دیگر اضلاع سلامت ، چون سلامت جسمی ، روانی ، اجتماعی و محیطی، منجر به سلامت و تعالی همه جانبه انسان و انسانیت میگردد» (ابوالقاسمی، ١٣٩١ ش .
علاوه بر معیار های فوق ، ده آیه آغازین سوره مؤمنون مانند منشوری است جامع که معیارها و نشانه های مهمی را برای انسان متعالی و معنوی مطرح کرده و برای پویندگان این راه ، نویدهای زیادی داده است : «مؤمنان رستگار شدند (١)، آن ها که در نمازشان خشوع دارند (٢)، و آن ها که از لغو و بیهودگی رویگردانند (٣)، و آن ها که زکات را انجام میدهند (٤)، و آن ها که دامان خود را (از آلوده شدن به بیعفتی) حفظ میکنند (٥)، تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهره گیری از آنان ملامت نمیشوند (٦)، و کسانی که غیر از این طریق را طلب کنند، تجاوزگرند!"