چکیده:
در این مقاله تلاش شده است که در تحلیل فرآیند تصویر، بر نقش تصور تکیه شـود. بـا حفـظ ماهیـت نظـری تصویر، ساختاری با عناوین تصویر مرکزی ، ابزار تصویر، لحن تصویر، کارکرد تصویر و ذهنیت تصـویری مـتن بـرای آن در نظر گرفته شده است . آنگاه انواع تصویر از دید سطح و عمـق ، ایسـتایی و یویـایی ، نقاشـیک و سـینمایی ، بـاز و گسترده ، محدود و بسته و تصاویر مستقل و وابسته معرفی می گردد. تصویری که در مجموع عناصر سازنده آن ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی دارد به طوری که در بیرون از فضای شعر کاربرد داشته باشد "مستقل " نام مـی گیـرد. شکل گیری و کاربرد تصاویر مستقل را در شعر شاملو می توان متاثر از نقش و تاثیر شیوه بیـان ادبـی حـاکم ، جریـان و گرایش زبانی و گفتمان دانست . روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلـی اسـت . جامعـه آمـاری تحقیـق شـامل بررسی ١٠٠ شعر شاملو است که با معیار کوتاه و تصویری بودن انتخاب شده است . نتایج تحقیـق بیـانگر تـاثیر عوامـل مذکور در استقلال تصاویر است . بیان کنایی و مجازی ، به عنوان شیوه بارز بیان ادبی در شعر احمد شاملو به کار رفتـه - است . جریان زبانی و تاثیر آن بر تصاویر مستقل ، وجهه اجتماعی احمد شاملو را به عنوان شاعر اجتماعی نمایان می کند و گفتمان های سیاسی و اجتماعی ، گفتمان های غالب موثر در شکل گیری تصاویر مستقل شعر شاملو است .
خلاصه ماشینی:
"تحلیل تصاویر مستقل در شعر احمد شاملو (٩٤-٥٩ مجله علوم ادبی ) تاریخ دریافت ١٣٩٤/١٠/١٦ تاریخ پذیرش ١٣٩٥/٠٣/١٥ 1 زهره صارمی 2 دکتر فرهاد طهماسبی چکیده در این مقاله تلاش شده است که در تحلیل فرآیند تصویر، بر نقش تصور تکیه شـود.
براساس نظریة نشانه شناسیک که زبان را وسیله تولید نشانه می دانـد و زبـان بـا عوامـل محیطی خود ارتباطی دوسویه دارد، تصویر خصوصا تصویر ادبی و شـعری کـه زبـان جـزء جدانشدنی آن است از این مباحث تأثیر پذیرفتـه و گـاهی بـا نقـدی نزدیـک بـه نقـد نشـانه شناسیک بیان می شود ( نوری علاء، ١٣٤٨: ٢٠).
تصویر چـه نشـانه ای دیداری و چه نشانه ای زباشناسیک و یا متأثر از نشانه شناسی باشد که از ذهن و زمینة تربیتی آن شکل گرفته است ، باز هم فرآیندی عینی و نمایشی در مغز انسـان بوجـود مـی آورد کـه این فرآیند قابلیت طرح و بررسی مستقل از نظریه و روش ها را دارد.
این نوع تصویر ساده و سطحی با بازتاب عناصر طبیعی در شعر جلوه می کند: چشمت خوش است و بر اثر خواب خوشترست طعم دهانت از شکر ناب خوشترست (سعدی : ٣٧٩) تصویر عمق : تصویر عمق با کمک واژگان و فرآیند ذهنی از یک مرحله سـاخت و سطح تصاویر عینی و حسی بالاتر رفته و تبدیل به اتفاقی می شـود کـه منظـور آن تصـویر اسـت .
با آنکه سبک شخصی شاملو، سبکی منحصر به فرد است و او غالبا در پی بـرهم زدن عادات و رسوم کلیشه ای و سنتی است ، بیشتر تصاویر مستقل شعر او در پیوند با جریان هـای زبانی و شیوه بیان ادبی جاری و گفتمان های رایج زمانه شکل گرفته اند."