چکیده:
یکی از مباحث اصلی در تحلیل گفتمان ساخت اطلاعی است. تاثیر ساخت اطلاعی را در صورت نحوی، واجشناختی و ساختواژی جمله میتوان دید. در حوزه تاثیر ساخت اطلاعی بر صورت ساختواژی جمله، مبحثی تحت عنوان ارجاع گفتمانی وجود دارد. در این مقاله، ارجاع گفتمانی در رمان «مدیر مدرسه» و کتاب «زبان و تفکر»، بر اساس سلسلهمراتب کهنگی گاندل، هدبرگ و زاخارسکی (Gundel, Hedberg and Zacharski, 1993) که یک مدل شناختی است، بررسی شده است. در این سلسلهمراتب شش وضعیت شناختی تعریف شده و ایده اصلی این است که انتخاب صورت لفظ ارجاعی بستگی به وضعیت شناختی مرجع در ذهن شنونده (خواننده) دارد. در مقالة حاضر، 12 صورت ارجاعی مختلف انتخاب شده است و بر اساس مثالهای گردآوریشده، وضعیتهای شناختی هر صورت ارجاعی در قالب یک جدول ارائه میشود. درنهایت، بر اساس ارقام بهدستآمده، نتیجهگیری و مشخص میشود که پیشبینیهای سلسلهمراتب کهنگی تا چه حد با دادههای زبان فارسی سازگار است.
خلاصه ماشینی:
"این مسئله نشـانگر آن اسـت کـه در مـتن علمـی، تمایـل بیشـتری بـرای اسـتفاده از ایـن صورت ارجاعی در وضعیت شناختی نوعا قابل شناسایی وجود دارد؛ زیرا در چنین متن هـایی، مخصوصا کتاب های باطنی، از لفظ هایی استفاده میشود که معمولا لفظ هایی عام هستند و بـه مرجع های خاصی ارجاع نمیکنند و تنها به ارائۀ اطلاعات کلی میپردازند؛ اما بیشتر لفظ های ارجاعی به کاررفته در مدیر مدرسه لفظ هایی خاص و معین هستند کـه بـه مرجـع هـای خـاص ارجاع میکنند؛ بنابراین ، امکان کمتری وجـود دارد کـه از آن هـا در وضـعیت شـناختی نوعـا قابل شناسایی استفاده شود و حداقل میتوانند دارای وضعیت شناختی ارجاعی باشـند.
ارائۀ اطلاعـات در ایـن کتـاب کـه ژانـر علمی دارد، عمدتا به صورت عام و کلی است و احتمال بیشـتری وجـود دارد کـه از صـورت ارجاعی «اسم + را» برای مرجع هایی که نوعا قابـل شناسـایی هسـتند، اسـتفاده شـود؛ بنـابراین ، زمینۀ بیشتری ایجـاد مـیشـود کـه در پـاره گفتارهـای بعـدی، دربـارة ایـن مرجـع هـای دارای وضعیت شناختی نوعا قابل شناسایی صحبت شود و در کانون توجه قرار گیرند.
پینوشت ها: 1 - information structure 2 - referent 3 - referring forms 4 - discourse anaphora 5 - entity 6 - givenness hierarchy 7 - topic continuity 8 - hierarchy 9- cognitive 10- pragmatic 11 - accessibility 12 - relevance 13 - centering 14 - distance interference 15 - anaphoric encoding 16 -quantity principle 17 - informative principle 18 - manner principle 19- frames 20 - in focus 21 - activated 22 - familiar 23 - uniquely identifiable 24 - referential 25 - type identifiable 26 - entailment 27 - current 28 - stronger form 29 - entailing form 30 - weaker form 31 - entailed form"