چکیده:
این مقاله به بررسی جنبه نمادین قصه های قرآن از منظر واقع نمایی یا ناواقع نمایی پرداخته است. هدف از این بررسی، رسیدن به پاسخ است: اصولا قصه های نمادین قرآن تا چه اندازه درصدد بیان واقع هستند؟ در این بررسی، میان رویکردهای اصلی در این باب تفکیک شده و این نکته اساسی واکاوی گشته که نمادین دانستن قصه های قرآن لزوما به معنای تخیلی شمردن آنها نیست.
در قلمرو این مباحث، ضمن بررسی تعاریف مبنایی نماد، کارکرد ادبی آن تحلیل و نقش آن در قصه های قرآن بررسی شده است. از مجموع مباحث این نتیجه حاصل شده است که اصولا حمل آیات قرآن بر جنبه نمادین، نیازمند قرینه ها و شواهد عقلی یا نقلی و مانند آن است؛ اما آنجا که نمادین بودن قصه اثبات شود، نمی توان آن را مساوق با خیال پردازی دانست. اشکال هایی که به نمادین بودن برخی قصص قرآن وارد شده، از درک نادرست معنا و کارکرد نماد نشئت گرفته است؛ زیرا اساسا در بیان معانی مجازی، متکلم در مقام ارائه مقصود خود با سبکی ادبی و همراه با برهنه ساختن لفظ یا اسناد از معنای حقیقی است.
خلاصه ماشینی:
"اشکال هایی که به نمادین بودن برخی قصص قرآن وارد شده ، از درک نادرست معنا و کارکرد نماد نشئت گرفته است ؛ زیرا اساسا در بیان معانی مجازی، متکلم در مقـام ارائـه مقصود خود با سبکی ادبی و همراه با برهنه ساختن لفظ یا اسناد از معنای حقیقی است .
ضرورت این بحث آنگاه بیشتر روشن میشود که توجه کنیم علاوه بر مستشرقان ، برخی از محققان معاصر مسلمان ، به ویژه شاگردان مکتب امین خولی در مصر و به طور برجسته دکتر محمد خلف الله ، مبـاحثی را در این زمینه دامن زده اند که گرچه در قلمرو قصه های قرآن طرح شده ، اما به طور طبیعـی بـه مجموع زبان قرآن هم تعمیم یافته و شبهات فراوانی را درباره اصل تطبیق قرآن با واقعیـت خارجی، مطرح ساخته است .
و اما علامه طباطبایی در این زمینه ، اعتقاد دارد: «بیان های قرآن در باره معارف حقه الهی، امثال است ؛ زیرا بیان الهی در ایـن آیـات تـا سطح فهم عموم مردم که تنها امور محسوس و مادی را درک میکنند و معانی کلـی را تنهـا در قالب امور جسمانی و مادی درمییابند، فرود آمده است .
اشکال هایی که به نمادین بودن برخی قصص قرآن وارد شده ، از درک نادرست معنا و کارکرد نماد نشأت گرفته است ؛ زیرا اساسا در بیان معانی مجازی، متکلم در مقـام ارائـه مقصود خود با سبکی ادبی و همراه با برهنه ساختن لفظ یا اسناد از معنـای حقیقـی اسـت ."