چکیده:
جشن آتش که هزاران سال قدمت دارد. صورت همگانی این آیین در بسیاری از نقاط ایران محدود شده و یا از بین رفته است . مضمون این نمایش آیینی مبارزه ی بین نور و ظلمت است . نقطه اوج نمایش که برافروختن آتش بزرگ است ، همواره با جلوه های نمایشی و مشارکت شرکت کنندگان ،درفرهنگ واداب ملل گوناگون بسان سوارانی که به عنوان سپاه زمستان به کوه آتش هجوم می بردند، همراه بوده است . هزاران سال است که بشر با افروختن آتش ، تماشاگر نور افشانی آن میشود. چه نور و روشنایی و زاینده ی آن در درازای تاریخ یعنی آتش احترامی خاص در میان اقوام گوناگون بشر دارد.سابقه جشن های آتش بازی که در بسیاری از فرهنگ های جهان متداول است به دوران نیاکان بشر باز میگردد. بسیاری از این جشن ها در پایان تابستان ، برگزارمی شود این مقاله باهدف آشنایی با جشن آتش درفرهنگهای ملل و مختلف وبررسی نماد آتش انجام گرفته است که بعنوان یـکی از عناصر بنیادی، در تکوین هستی و در جهان مادی به شمار میآید. با رویکرد به ارزش و اهمیت آن در زنـدگی بـشر، از دوره های باستان تاکنون ، روایت های اعتقادی و آیینی زیادی را نقل کرده اند.این آیین که در ملت های مختلف به شکلهای متفاوتی برگزار می شود روایت هایی ازواقعیت های زندگی دوره باستان رابه یاد می آورند ؛که بـعدها به صورت نمادهایی در دوره های پسین درآمدند.این پژوهش با روش تحلیلی وتوصیفی به ریشه یابی جشن های آتش در ملل اسکاندیناوی (سوئد ،فنلاند،دانمارک،نروژ) و هند وچین وهمینطور بازتاب آن در متون اساطیری وحماسی ایـران ،اوستا وشاهشنامه ی فردوسی می پردازد .
خلاصه ماشینی:
"٢-١-آتش آیینی از دوره های باستان ، آیین هایی در پیوند با«آتش »، در میان آریاییان بـه صــورت هـای گــوناگون نــمود داشــته اسـت ؛ زیرا آتش در نظر آنان ، بنیاد و اساس هستی به شـمار مـی آمـده اسـت تـا جـایی کـه در پیونـد بـا کـیش نیاپرستی بوده است ؛ زیرا در زمان های باستان بر این باور بـودند که میان «آتش »و«روح نیاکان »ارتبـاط و نزدیکـی وجود دارد.
ایندره در تحول اندیشه ها و اساطیر و کارکرد آن ها در اساطیر دیگر ملت ها، در گذار خود از هند به ایـران ، بـه صـورت موجودی منفی در آمده و تبدیل به «دیو»در مفهوم امروزی خود، شـده اسـت و در مقابـل اردیبهشـت امشاسپند قرار گرفته است ؛ولی ورثرغنه صفت ایندرا، به ایزد مهمی به نام بهرام خدای جنگ تبـدیل شـده اســت (آمـوزگار، ١٣٧٤) از آن جایی کـه در مذهب زرتشت بیشتر خدایان دوره باستان ، به مرتبه ایزدی نزول می کنند، بهرام خدای(خـدای جنگ و جنگ آوری)نیز به مرتبه ایـزدی با نام ایزد بهرام (آتش معروف بهرام )با صـفت جنگجـو نـزول پیـدا کــرده است .
در دوره های پسین ، نماد آتـش در افـکار و متون عرفانی راه پیدا کرد ماننـد آثـار سـهروردی کـه از بـازگو کـردن ارزش و اهمیت آن در فلسفه اشراق شیخ شهاب الدیـن سـهروردی خـودداری می شود و یا جایگاه و پیوند آتـش ، نور، خورشید، در آیین میترائیسم که نشانه های آن را در حـماسه مـعروف ایـران ، به ویژه در باورمندی«رستم »بـه خورشید، می توان باز یافت از ارزش ویژه ای برخوردار است (واحد دوست :١٣٧٩) ٤-١-نمود آتش دربازیهای المپیک : مردم باستان آتش را بارقه ی کوچکی از خورشید مـی دانسـتند کـه بـه نـوعی مظهـر مـادی خـدا بـود ."