چکیده:
حضرت فاطمه معصومه (س ) دخت هفتمین پیشوای آسمان ولایت و امامت نگین شهر قم است . وی که امام صادق (ع ) سالها قبل از میلادش ، بشارت تولدش را داده اند ، با قدوم خود شهر مقدس قم را آبرو و اعتبار بخشیدند و دریای علم را در این شهر جاری ساختند. وی خزانه علم ، تقوا و عصمت بودند و آنقدر مورد کرامت خاندان عصمت بودند که پدر بزرگ ، مبشر میلادش و پدر عطا کننده مدال پر افتخار "فداها ابوها" و برادر اهدا کننده زیارت ماثوره به وی شدند. متون عربی به خصوص نظم در دوران های ادبی گذشته گویای تهی بودن ادبیات عربی از توصیف نورانی این شخصیت است . با توجه به اینکه ادبیات فارسی در ستایش و توصیف این بانوی کریمه غنی است ، شاید دلیل اندک بودن اشعار عربی را میتوان این نکته را دریافت که وجود مرقد مطهر کریمه اهل بیت (ع ) در ایران باعث غفلت ادبای عربی نسبت به این شفیعه محشر شده است . لذا میتوان گفت : یکی از عوامل موثر در شناسایی شخصیت ها و عنایت ادبیات به ایشان محیطی است که وی در آنجا حضور دارد . به عبارت دیگر شخصیت ها هر کجا باشند ادبیات زبان آن مکان نسبت به سایر زبان ها میباشد و توصیف کننده ی ایشان خواهد بود . خوشبختانه در اشعار عربی معاصر به این موضوع بیشتر توجه شده است و اشعار متنوعی هر چند محدود در توصیف ، مدح و رثای آن حضرت سروده شده است . البته تعداد این سروده ها در مقایسه با سروده های فارسی قابل مقایسه نیست . در این مقاله موضوع رثاء آن حضرت در برخی سروده ها بررسی و تحلیل شده است .
خلاصه ماشینی:
(میر عظیمی, ١٣٧٦) عصر حضرت معصومه (س ) : دورانی که می رفت به شکفتن فاطمه بینجامد ، همزمان با امامت امام موسی بن جعفر(ع ) بود که در سال ١٤٨ هجری قمری به امامت رسید و مدت ٣٥ سال به امامت پرداخت .
دوره امامت ایشان بیست سال بود که ده سال نخست آن با خلافت "هارون الرشید" ، پنج سال با خلافت "محمد امین " و پنج سال آخر با خلافت "عبدالله المأمون " معاصر بود (سید کباری, هجرت امام رضا به ایران , ١٣٧٦) خلفای معاصر حضرت معصومه (س ):دولت عباسی از سال ١٣٢ه -ق ، با به خلافت رسیدن ابوالعباس سفاح تاسیس شد و تا سال ٦٥٦ه -ق ، ادامه داشت .
(میر عظیمی, ١٣٧٦) حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع ) نامه ای خطاب به خواهر گرامیش حضرت فاطمه معصومه (ه ) مرقوم فرمود و آن را توسط یکی از غلامانش به مدینه منوره ارسال فرموده است .
(میر عظیمی, ١٣٧٦) مؤلف "قم المقدسه عش التشیع و قیاده الامه " هم معتقد است که امام رضا (ع ) نیز حضرت معصومه (س ) را بیار دوست داشت و تقدیر احترام ویژه ای برایش قائل بود و به جهت اشتیاقش به خواهر و تعلق خاطرش به وی ، نامه ای به وی فرستاد و او را به نزد خود فرا خواند.
در کتاب جغرافیای سرزمین های خلافت شرقی به مسمومیت کریمه اهل بیت ، حضرت فاطمه معصومه (ع ) اشاره نموده است .