چکیده:
تخریب محیط زیست تبدیل به یکی از بزر گترین چالش های دنیای معاصر شده است. بخش اعظم پژوهش ها به حوزه اخلاق و فقه محیط زیست اختصاص دارد. سید حسین نصر نخستین متفکر مسلمان ایرانی است که به پژوهش در حوزه الهیات محیط زیست پرداخته است. سیدمصطفی محقق داماد نیز دومین محققی است که به طور تخصصی به این موضوع پرداخته است و اثر مهم وی، کتابی است که در این مقاله به نقد و تحلیل آن می پردازیم با عنوان الهیات محیط زیست. یکی از دلایل ارزشمندی فراوان این اثر آن است که دانشمند و محققی حوزوی که هم زمان حکیم و حقوقدان است، به این موضوع بذل توجه نموده است. مهم ترین نوآوری کتاب بخش مربوط به فقه محیط زیست است. می توان دیدگاه مولف را تاکیدی بر دیدگاه نصر دانست؛ با این تفاوت که دیدگاه قرآنی و حقوقی نیز لحاظ شده؛ دیگر آن که نصر پایبند به سنت گرایی است و مولف رویکرد صدرایی دارد. در این مقاله به تحلیل و ارزیابی کتاب می پردازیم و ضمن توصیف مزایا به بیان اشکالات صوری یا محتوایی آن می پردازیم.
خلاصه ماشینی:
"همچنیـن در ذیـل کنفرانس هـای اخـلاق کاربـردی نیـز بـه اخـلاق محیـط زیسـت پرداخته انـد که در نگارش ایـن مقاله برخـی از این آثار مورد اسـتفاده قرار گرفته اسـت ؛ امـا اگـر بخواهیـم در بیـن آثـار تألیفی اعـم از کتاب یـا مقاله دانشـمندترین و صاحب نظرتریـن نویسـندگان را در حـوزٔە الهیـات محیـط زیسـت نـام ببریـم ، (تـا جایی کـه نگارنـده اطـلاع دارد) تنهـا می تـوان سیدحسـین نصـر و سـیدمصطفی محقق داماد را نـام برد.
اگر یکـی از اهـداف کتاب ، همان طـور کـه در بندهـای پیشـگفتار بیـان آن آمـد، ایـن باشـد کـه از ادیـان الهـی و در این جـا اسـلام ، رفـع اتهام کند و مسـئولیت بحران محیط زیسـت را به عهدٔە آنـان نگذارد؛ نمی تـوان بـا آیـات قـرآن در این خصوص اسـتدلال کرد؛ به ایـن دلیل که آیـات تنها برای مؤمنـان مناسـب اسـت .
(همـان :٢٣) بـا توجـه بـه این که عنـوان کتـاب الهیات محیط زیسـت اسـت ، بهتر بود دلیـل ترجیح آن را بـر اخـلاق محیـط زیسـت را بیـان می کـرد؛ به عبارتـی مشـخص می شـد آیـا از نظر نویسـنده نیـز ابتـدا بایـد جهان بینـی انسـان معاصـر نقـد شـود و بـه جهان بینـی الهیاتی و دینـی بازگشـت کنـد تـا بـه حـل بحـران نائـل شـود یا خیـر.
٦. هـر چنـد مطالـب ایـن کتـاب بسـیار بـا ارزش و مغتنـم اسـت و تحقیقـات فراوانـی را می تـوان بـر آن متبنـی کـرد؛ امـا بـه دلیل این که نظـم منطقی بیـن فصـول و روش واحد پسااپیلــزسومزمسشـــمتـارن ٩۱٥۱-۱۱۲۳ رعایـت نشده اسـت ، نمی توانـد به عنـوان یـک کتـاب درسـی لحـاظ شـود."