چکیده:
ورود تکنولوژی و فن آوریهای جدید به جوامع مختلف، یکی از عوامل اصلی در تحول آثار هنری به ویژه هنرهای کاربردی آنان محسوب میشود. تاریخ معاصر فرش ایران نیز نشان میدهد؛ اینگونه تاثیرات در تحول فرشهای عشایری نمود چشمگیری داشته است. فرهنگ و اندیشه عشایر بیش از هر مورد دیگری در دستبافته هایشان نهفته است. آشنایی با این ذخایر سنتی و بررسی دست آوردهای فنی و بصری آن ها به عنوان یک ضرورت میتواند در ارتقاء آثار بومی و نیز پرداختن به بنیاد علمی آن ها در توسعه فنآوریهای ملی، نقشی اساسی بر عهده داشته باشد. این پرسش که: بررسی دستاوردهای تکنولوژی در زمینه کوچ عشایر از چه جنبه هایی برای تولیدات آن ها میتواند مفید یا مضر واقع شود؟ مساله ایست که نویسنده این مقاله را بر آن داشت تا وجوهی از هنر و صنعت گلیم شاهسون مغان را مورد مطالعه قرار دهد که فن آوریهای جدید سهمی جدی در تحولات آن ها بر عهده داشته اند. مقاله حاضر از نوع مطالعات کیفی میباشد. نگارنده در این روش برای افزایش تعمیم پذیری نتایج، علاوه بر یافته های میدانی و آزمایشگاهی به استنباط و تطبیق های تصویری نیز تکیه دارد. تحلیلهای تصویری بر اساس 19 نمونه شاخص صورت پذیرفته که نشان میدهد؛ ورود تکنولوژی به کوچ عشایر، فنآوریهای بومی را دستخوش تحولات ساختاری نمود. متن پیش رو چگونگی این تغییرات را در گلیمهای شاهسونی مغان مورد ارزیابی قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"این پرسش که: بررسی دستاوردهای تکنولوژی در زمینة کوچ عشایر از چه جنبههایی برای تولیدات آنها میتواند مفید یا مضر واقع شود؟ مسألهایست که نویسنده این مقاله را بر آن داشت تا وجوهی از هنر و صنعت گلیم شاهسون مغان را مورد مطالعه قرار دهد که فنآوریهای جدید سهمی جدی در تحولات آنها بر عهده داشتهاند.
آنان معتقدند «راهراه پرکاربردترین طرح دستبافتههای شاهسون است که در گلیمها و جاجیمها بیشتر بافته میشود» (sabahi et al,1998:12) «با توجه به سمت و سویی که این قبیل طرحها به معنای حرکت و کوچ میدهند و نقوش جانوری خاصی که در دستبافتههای استان اردبیل دیده میشود؛ کوچکترین شکی در اصالت و حتی در ارزیابی و تاریخگذاری آنها وجود نخواهد داشت» (چوبداری،1392: 11).
فارغ از صحت یا سقم این فرضیه قاطع، پرسش مورد نظر در اینجا آن است که آیا طرح مذکور از شیوه زندگی و یا سنت عشایر در حین کوچ حاصل شده است یا خیر؟ و سوال اساسیتر آن است که فنآوریهای بومی در شکلگیری و فنآوریهای غیر بومی در تغییر شکل یا حذف آن نقشی داشتهاند یا نه؟ «محرمات» اصطلاحی رایج در حوزة فرششناسی برای نامگذاری طرحهای «راهراه» است و « «کورگان» در اصطلاح عبارت است ازگورتپههای باستانی که بهصورت برجستگیهای مدور و بنابه اهمیت و شخصیت و مقام اجتماعی فرد دفن شده، ابعاد و ارتفاع آنها با هم فرق میکند."