چکیده:
نمد یکی از زمین پوشهای متعددی است که مورد استفاده اکثریت اقوام و طوایف ساکن در فلات ایران است. ساختار و شکل این زمینپوش نشان دهنده قدمت ساخت و تولید آن نسبت به سایر زمین پوشها همچون گلیم، فرش و...است.
تولید نمد و محصولات نمدی از دیرباز بر اساس نیازهای هر قوم و طایفه شکل گرفته است، اما با تغییرات چند دهه اخیر و صنعتی شدن بسیاری از جوامع و تغییرنیازها و شیوه برآورده کردن آن ها در بین مردم، به تدریج رو به فراموشی میرود. در صورتیکه به دلیل بومی و در دسترس بودن تمام مواد اولیه آن در مناطقی که دارای پیشینه سنت نمدمالی هستند، همچون استان مازندران و همچنین ابعاد و ضخامت های متنوع و مناسبت آن با اقلیم های سرد و مرطوب، قابلیت روزآمدشدن و حتی تغییر کاربری را داراست.
جای آن دارد که با بازنگری در نحوه تولید و فناوری بومی این هنر دیرین- که مهمترین هدف این مقاله است- و نیز انطباق آن با نیاز روز جامعه در راه احیای این سنت در حال فراموشی کوشش کرد.
خلاصه ماشینی:
"(شکل 1 و تصویر 4) رنگرزی در سنت نمد مالی مازندران نمدمالانی که خود رنگهای مورداستفادهشان را تهیه میکردند، بهطور مثال برای بهدستآوردن و تهیه کردن رنگی که در نزد آنان موسوم به «رنگ جوزی» است و قبل از این گفتیم که از خانواده رنگ زرد و بهعبارت صحیحتر: تا حدودی نزدیک به رنگ «آکر» محسوب میشود، بدینگونه عمل میکردند: مقدار قابلتوجهی پوست گردو «که در زبان تبری به آن :« تل پاس» (Tal Pās) یا « تل پاسه» میگویند) را در دیگی بزرگی میریختند و بهنسبت حجم پوست گردو به آن آب میافزودند.
زمان ساخت نمد بهنسبت فرش بسیار کوتاه است و غالبا در طی یک روز ساخته میشود بههمین دلیل قیمت تمام شده آن پایین است اما پس از ورود تولیدات ماشینی و صنعتی، نظیر فرش ماشینی و موکت و هجمه تبلیغات برای استفاده از این محصولات در چند دهه اخیر و از آن پس عدم استقبال جامعه از این منسوج که عمده تولید آن زمینپوش است و هم چنین زحمت زیاد و مزد کم صاحبان این حرفه که سختی معیشت و دلسردی استادکاران را در پی داشته است، سنت نمدمالی رو به افول نهاد و شایستگیها و داشتههای آن در همهمه چرخهای صنعت گم شد با توجه به خاصیتها و قابلیتهای نمد جای آن دارد که استادکاران، پژوهشگران، صنعتکاران و مسوولان علاقهمند به حیطه صنایع دستی تدابیری برای بازنگری در نحوه تولید و همچنین محصولات نمدین و قیمت تمامشده آنها اندیشیده و آن را با نیاز روز جامعه تطبیق دهند تا همچنان شاهد حیات این سنت کهن باشیم."