چکیده:
پژوهشهای متعددی اثبات کردهاند که هر متن میتواند بیانگر طرز تفکر نویسنده، الگوهای غالب سازماندهی و نیز گونه کلام (Genre) باشد. مفهوم گونه کلام و کاربرد آن در آموزش و یادگیری زبان در دهههای اخیر مورد توجه قرار گرفتهاست و بسیاری از متون علمی و قسمتهای مختلف آنها از دیدگاه گونه کلام، حرکتها (Moves) و الگوهای سازماندهی (Organizational patterns) بررسی شدهاند. با توجه به اینکه چکیده در مقالات علمی و پایاننامههای دانشگاهی یکی از قسمتهای مهم و تاثیرگذار به شمار میرود، بررسی چکیده از دیدگاه گونه کلام و الگوهای حرکت همواره مورد توجه زبانشناسان بوده است. بنابراین، شناسایی و تسلط بر ساختار متنی و بلاغی چکیدهها میتواند مفید و راهگشا باشد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه گونه کلام، حرکتها و ساختار بلاغی چکیده پایاننامههای کارشناسی ارشد در دو رشته آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان پرداخته است. بدین منظور، تعداد 80 چکیده (40 چکیده از هر رشته) از دو رشته یادشده از بین پایاننامههای ارائهشده بین سالهای 2008 تا 2013 میلادی در دانشگاه علامه طباطبائی انتخاب شدند. سپس، حرکتها، سازماندهی متنی و ساختار بلاغی هر چکیده بر اساس مدل پنج حرکتی هایلند (2000م.) (Hyland"s five-move model, 2000) بررسی شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین چکیدههای پایاننامههای این دو رشته از لحاظ حرکت و الگوهای سازماندهی تفاوت چشمگیری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که در اکثر موارد، حرکت نتیجهگیری (Conclusion move) (حرکت 5 هایلند) در چکیدههای آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان وجود ندارد. یکی دیگر از تفاوتهای برجسته درباره الگوی مرتبسازی مجدد و تکرار چند حرکت بود که در میان چکیدههای آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان بسیار به چشم میخورد، در حالی که این نکته در چکیدههای آموزش زبان انگلیسی وجود نداشت. با استناد به این یافتهها، میتوان نتیجه گرفت که چکیدههای پایاننامههای آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان در مقایسه با چکیدههای آموزش زبان انگلیسی از مدل خاصی تبعیت نمیکنند و از نظر گونهای ـ حرکتی با چکیدههای آموزش زبان انگلیسی متفاوت هستند. یافتههای این پژوهش در بر دارنده ایدهها و پیشنهادهایی برای دانشجویان و مدرسان هر دو رشته، مدرسان انگلیسی/ فارسی با اهداف ویژه، نویسندگان و طراحان کتب درسی و نیز پژوهشگران است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین ، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسۀ گونۀ کلام ، حرکت ها و ساختار بلاغی چکیـدة پایـان نامـه هـای کارشناسی ارشد در دو رشتۀ آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبـان فارسـی بـه غیرفارسـیزبانـان پرداختـه است .
در راستای این مطالعات و با توجه به فقدان پژوهش بر گونۀ کلام و حرکت در چکیده هـای پایـان نامـه هـای رشـتۀ آمـوزش زبـان فارسی به غیرفارسیزبانان ، مطالعۀ حاضر به بررسی مقابله ای گونۀ کـلام ، حرکـت هـا و سـاختار بلاغی (Rhetorical structure) چکیدة پایان نامه های کارشناسـی ارشـد در دو رشـتۀ آمـوزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان پرداخته است .
ون بن و سـویلز ساختار بلاغی چکیدة مقالات پژوهشی به زبان انگلیسی و فارسی را در رشتۀ علوم زبـان بـا هـم مقایسه کرده اند و دریافته اند که چکیده ها از مدل IMRD پیـروی مـیکردنـد ( & Van Bonn ١٠٨-٩٣ :٢٠٠٧ ,Swales).
٣ـ٢) الگوی تحلیل در پژوهش حاضر، از الگوی پنج حرکتی هایلند (٢٠٠٠ ,Hyland) به منظور بررسی ساختار بلاغی دو مجموعه از چکیده های دو رشتۀ آموزش زبان انگلیسـی و آمـوزش زبـان فارسـی بـه غیرفارسیزبانان استفاده شد.
همان گونه که در جدول ٣ نشان داده شده اسـت ، اکثـر چکیـده هـای پایـان نامـه هـای رشـتۀ آموزش زبان انگلیسی هر پنج حرکت اصلی در مدل هایلند (٢٠٠٠ ,Hyland) را دارند؛ یعنـی: مقدمه (حرکت اول )، هدف (حرکت دوم )، روش پژوهش (حرکت سـوم )، یافتـه هـا (حرکـت چهارم ) و نتیجه گیری (حرکت پنجم )."