چکیده:
تاریخ بردهداری یا طبقه غلامان و کنیزان در ایران با تاریخ ایران پیوندی دیرینه دارد. بـا این حـال متـاثر از تحـولات مختلـف تـاریخی ، سرگذشـت ایـن موضـوع نیـز بـا فـراز و نشیب هایی همراه بوده است . بردگان یا غلامان نیـروی اقتـصادی و گـاه اجتمـاعی و حتـی سیاسی مهمی بودند و به همین جهت مورد توجه حکومت ها و جامعه بودند. حتـی تحـول فرهنگی مهمی همچون ورود و گسترش اسلام در ایران تغییری در تداوم بـردهداری ایجـاد نکرد. در این میان دوره مغول بـه جهـت گـستردگی پدیـدههـایی چـون اسـارت گـسترده مغلوبان، ناامنی های اجتماعی و اقتصادی و تفاوتهای قومی و فرهنگی به طور بالقوه واجد قابلیت تاثیرگذاری زیادی در زمینه بردگی و بردهداری بود. با این حـال در تعامـل و تقابـل فرهنگ ترکی - مغولی با میراث ایرانی اسلامی این موضوع با پیچیدگی ها و گوناگونی هـای قابل توجهی همراه شد. مقاله حاضر می کوشد با بررسی این پیچیـدگی هـا و گونـاگونی هـا تصویری تا حد امکان روشن از وضعیت بردهداری در ایران عهد مغول به دست دهد.
خلاصه ماشینی:
در این میان دوره مغول بـه جهـت گـستردگی پدیـدههـایی چـون اسـارت گـسترده مغلوبان، ناامنی های اجتماعی و اقتصادی و تفاوتهای قومی و فرهنگی به طور بالقوه واجد قابلیت تأثیرگذاری زیادی در زمینه بردگی و بردهداری بود.
مغولان، بردهداری، ایران، غلامان، کنیزان، اسیران، بازار برده فروشی مقدمه با ورود مغولان به عرصه تاریخ جهـانی در عهـد چنگیزخـان او کـه در پـی تـشکیل یـک حکومت مرکزی با متمرکز کردن قدرت قبایل بود، بـا بعـضی قبایـل از در اتحـاد درآمـد و بـا بعضی دیگر از در ستیز؛ یکی از سیاست های وی در برخورد با مغلوبان و یاغیان به اسـارت در آوردن زنان، مردان و کودکان این قبایل برای استفادههـای شخـصی خـود و اطرافیـانش و گـاه ____________________________ تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٤/٨ تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/٦/١٦ / بهرهگیری از ایشان در سپاه بود.
بردهداری در جامعه اولیه مغول بردهداری در جامعه اولیه مغول در قرون ١١و١٣ وجود داشته است ؛ چنانچه تسف طبقـه ی سوم جامعه مغول در قرن ١٣ را غلامان و کنیزانی می داند که اغلب از زندانیان جنگی و اقـوام مختلف و مغولان صحراگرد تشکیل می شدند٣ به برخی از این غلامان اونقن بغول می گفتنـد و برخی را اتلابغول (غلامان ساده) یا جلائو که به معنی مهتـر یـا مـردی کـه مـلازم زنـی اسـت ١- همدانی ، رشیدالدین فضل الله .
چنانکه در زمان غارت شهر آقسرای، برهانالدین مدرس که صاحب فتوا بود و 1 نصیرالدین عبدالجبار ادیب که صاحب تقوی و فضیلت بود را با ده پانزده نفری فروختند از دیگر کارهای رایج در میان مغولان و اویغوریان به بردگی گرفتن مردم به خاطر دین بـود آنها به مردم زر می دادند و در عوض سود و اصل آن را می خواستند و اگر آنها نمی توانستند آن را برگردانند، زن و بچه آنان را اسیر و برده می کردند٢.