چکیده:
در نوشتار حاضر تجلی گفتمان مهدویت در هنر معاصر ایران با تاکید بر تابلو "او خواهد آمد" اثراستاد محمود فرشچیان، هنرمند معاصر ایرانی مورد مطالعه قرار گرفته و چگونگی عینت یافتن مفهوم ظهور منجی در یک اثر هنری با استفاده از روش تحلیل گفتمان، نشان داده می شود. تحلیل گفتمان رهیافتی برای مطالعه گفتمانهای مختلف و بررسی چگونگی شکلگیری معنا در فضای گفتمانی یک جامعه است. در این شیوه مجموعه شرایط اجتماعی، زمینه وقوع متن، گفتار، ارتباطات غیرکلامی و روابط میان آنها بهطور کلی مورد بررسی قرار می گیرد. در این مقاله نیز با استفاده مفاهیم تحلیل گفتمان، چگونگی تاثیرگذاری گفتمان مهدویت بهعنوان یکی از گفتمانهای اصلی جامعه معاصر ایران بر دیگر گفتمانهای موجود در فضای فرهنگی جامعه، مثل گفتمان هنری، مورد بررسی قرار گرفته و بیان می شود چگونه عناصر تجسمی موجود در تابلو نقاشی "او خواهد آمد" بهعنوان دالهایی بر مفاهیم عقیدتی و مذهبی مربوط به ظهور منجی دلالت کرده و باورهای عمومی را متجلی می کنند. در این بین سازوکارهای مفصلبندی بیناگفتمانی شکل گرفته در این اثر هنری نیز تحلیل خواهند شد.
In the present article، the manifestation of Mahdaviat discourse in Iran contemporary art is studied، with an emphasis on "He Will Come" tableau، an artwork by Mahmood Farshchian. Farthermore، by employing critical discoursive method، it is demonstrated how the notion of the manifestation of the savior is objectified in an artwork. Discourse analysis is an approach for studying various discourses and examing the way in which meaning is formed in discoursive space of a society. In this method، a set of social conditions، the background of text occurance، speech، non-vocal communications and the relations among them are examined generally. In this article، too، by applying discourse analysis، the effectiveness of mahdaviat discourse، as one of the most conspicuous discourse in cultural space of society is analysed. Additionally، the way through which figurative items in the mentioned tableau work as signifiars implying religious concepts and public beliefs on the manifestation of savior is delineated. Meanwile، the inter-discoursive articulative mechanisms formed in this artistic work is investigated.
خلاصه ماشینی:
"در این بین اصل مهدویت بهعنوان یک نظام معنایی منسجم در فرهنگ امروز کشور ما چنین جایگاهی داشته و به مثابه یک لنگر و مرکز ثقل عقیدتی، دیگر نظامهای معنایی فعال در فضای فرهنگی جامعه را تحت تأثیر خود قرار داده است.
» (صافی گلپایگانی،1383: 1) امروزه یکی از شیوههای رایج در مطالعات علوم انسانی، روش تحلیل گفتمان است که در آن با مطالعه سازوکارهای زبانی چگونگی شکلگیری معانی در فضای فرهنگی جامعه بررسی شده و بیان میشود که این مفاهیم و معانی رایج در زبان یک جامعه به چه شکلی باورهای آن اجتماع را شکل میدهند.
بررسی نمونه تحقیق همانطور که پیشتر نیز اشاره شد در این پژوهش تأثیر گفتمان مهدویت بر هنر معاصر ایران با تاکید بر تابلو نقاشی "او خواهد آمد" اثر استاد محمود فرشچیان تحلیل میشود.
گفتمان مهدویت و مفاهیم خاص آن به سبب نفوذ بالا و غنای معنوی فراوانی که دارند در مواجه با دیگر گفتمانهای رایج در جامعه مثل گفتمان هنری، آنها را تحت تأثیر خود قرار داده و شرایطی را فراهم میآورد تا مفاهیم مهدویت در اشکال مختلف در قالب محصولات مختلفی چون تابلو نقاشی تجلی پیدا کنند.
استاد فرشچیان در خلق تابلو "او خواهد آمد" با تأثیرپذیری از مفاهیم و تعابیر مربوط به ظهور منجی، عناصر تجسمی را در جهت عینیت بخشیدن به آن معانی بهکار گرفته و در این راه توانسته تا وجوهی از گفتمان مهدویت در جامعه معاصر ایران را بهواسطه بهکارگیری هنر نقاشی متجلی سازد و به مفاهیم نظری آن عینیتی تصویری ببخشد."