چکیده:
شهر تبریز در ایالت عراق عجم از آبادترین و پر جمعیت ترین شهرهای آذربایجان بوده است. اهمیت تجاری و صنعتی شهر تبریز در تمام دوران های تاریخ ایران در خور توجه بوده است که اوج این رونق اقتصادی در زمان استقرار ایلخانان در ایران و برگزیده شدن تبریز به عنوان پایتخت توسط اباقا خان تحقق یافت.
این شهر دارای کارخانه های متعدد جهت پرداختن به صنایع مختلف بوده و اکثر ساکنان آن بازرگان و کارخانه دار بودند. موقعیت ترانزیتی تبریز به قدری بود که بازرگانان از نقاط مختلف مانند بغداد و موصل و هرمز و هندوستان برای خرید و فروش به آنجا رفته و بهترین سنگ های قیمتی و مرواریدهای اعلا در بازارهای آن به فروش می رسید.
اوج شکوه اقتصادی تبریز در تمام زمینه های تجاری از جمله جواهرات به دوران حکمرانی غازان خان بازمی گردد. رونق تجارت جواهرات در بازارهای داخلی به خارجی به حدی بود که بازاری تحت عنوان بازار جوهریان، در کنار سایر حرف، وجود داشت، که در آن انواع جواهرات به وفور به فروش می رسید. در این زمان به دلیل نزدیکی ایلخانان با کشورهای آسیای مرکزی، شهرتبریز به عنوان دروازهٔ بین شرق و غرب بوده و تجارت جواهرات با این کشورها و کشورهای اروپایی به اوج خود رسیده است. در بازارهای غازانی تبریز سنگ های قیمتی و مرواریدهایی که از سیلان و بحرین به دست می آمد، صیغل و سوراخ می شد و سپس برای فروش به کشورهای آسیایی و اروپایی از جمله قسطنطنیه عرضه می گشت. رونق تجاری تبریز به حدی بود که غازان خان دستور داد قیمت طلا و نقره را در تمام قلمرو ایلخانان مطابق قیمت طلا و نقره تبریز قرار دهند.
خلاصه ماشینی:
اهمیت تجاریو صنعتی شهرتبریزدرتمام دوران هایتاریخ ایران درخورتوجه بوده است که اوج این رونق اقتصادیدرزمان استقرارایلخانان درایران وبرگزیده شدن تبریزبه عنوان پایتخت توسط اباقاخان تحقق یافت .
دراین زمان به دلیل نزدیکیایلخانان باکشورهایآسیایمرکزی،شهرتبریزبه عنوان دروازٔه بین شرق وغرب بوده وتجارت جواهرات بااین کشورهاو کشورهایاروپاییبه اوج خودرسیده است .
ازسویدیگربایدگفت که جواهرات به عنوان احجاروفلزات کریمه بدلیل زیبایی،کم یابیوخواص منحصربه فردخوددارایارزش خاصیبوده وازاعصارقدیم توجه هاراجلب و حکومت هارابه جمع آوریخودحریص گردانیده اند.
گوهر همانگونه که لغت شناسان گفته اندمعدن ازعدن گرفته شده است وعدن به معنایجایگاه جواهرات است بنابراین مرکزهرچیزیراازلحاظ لغوی،معدن آن چیزمیگویند.
همچنین دراین زمان فتوحات مغولان باعث نزدیکی سیاسیایران وکشورهایآسیایمرکزیگردید،به همین دلیل شهرهایتجاریواسطه ٔ برقراریارتباط بازرگانیبین شرق وغرب شده وتبریزبه عنوان پایتخت این حاکمیت گسترده که اررود جیحون تامصرگسترده شده بود،به عنوان دروازٔه اروپاوهندوچنین مرکزتوجه قرارگرفت و"سکه های طلاونقره وکیل وگزبرابرباواحدتبریزتنظیم گردید»٢درخصوص موقعیت جغرافیاییاین شهرباید گفت که مارکوپولوآن راازشهرهایآبادعراق عجم ذکرکرده است که شغل عمدٔه ساکنین آن بازرگانیو کارخانه داریاست .
این سنگ نوعیازجواهرات نیمه قیمتیمحسوب میشدکه مانندبلورشفاف بوده ورنگ آن متمایل به سرخیداشته است .
صنعت جواهرسازیازابتداییترین شکل آن یعنیسوراخ کردن جواهرات وقراردادن آنهادرنخ وبندبرای تزئینات تاشکل امروزیآن یعنیاستفاده ازماشین آلات برایپرداختن به این هنروجایگاه خودرادر تاریخ زندگیبشرحفظ کرده است .
هرکدام بسته به نوع جوهر،توسط معدن شناسان وجواهرکاران استخراج میشدندکه بدلیل زیاد بودن جواهرات ازعهدٔه این بحث خارج است .
که با توجه به جنس وشکل ونوع جواهرات متفاوت بوده است .
آیتی،همان ،ص ٨٨ تجارت جواهرات باهندوستان تجارت باهندوستان وبنادرآن دراین زمان بسیاراهمیت داشته است .
سنگ یشب که آن رایشم نیزمیگفتندازسرزمینهایختن وطغماج به ایران واردمیشده است .