چکیده:
یکی از پرکاربردترین ابزارهای حوزه مدیریت ریسک و مدیریت پرتفوی، «قرارداد آتی شاخص سهام» است. کاربردهایی نظیر مدیریت ریسک پرتفوهای متنوع، مدیریت ریسک تک سهم، آربیتراژ شاخص، دامنک کاری، این اوراق را به یکی از محبوبترین اوراق مشتقه نزد مدیران سرمایهگذاری مبدل ساخته است. با این حال، مطالعات فقهی انجام شده روی این اوراق، با ذکر دلایلی نظیر اکل مال به باطل، قمار، غرر و صوری بودن مبادله، استفاده از این اوراق در بازارهای مالی اسلامی را مجاز نمیشمارد. مقاله حاضر با ارائه راهکار استفاده از «قرارداد آتی صندوق شاخصی» به جای قرارداد آتی شاخص سهام، در پی رفع موانع فقهی استفاده از این اوراق پرکاربرد است. این مقاله ضمن تشریح و بررسی ابعاد مختلف قرارداد آتی شاخص و صندوق شاخصی، مشخص خواهد کرد که در بین انواع صندوق شاخصی، چه صندوق شاخصی میتواند رفتاری کاملاً مشابه شاخص و متناسب با بازار سرمایه ایران داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به همگرایی قیمت دارایی پایه در بازار نقد و قیمت قرارداد آتی طی زمان، این نوع تعدیل حساب باعث میشود در ماههای منتهی به تحویل دارایی، تفاوت زیادی بین Hull Underlying Asset Long Position Short Position Margin Account Marking to Market Maintenance Margin تحویل فیزیکی کالا و یا تسویه نقدی وجود نداشته باشد، لذا بیشتر قراردادهای آتی به صورت نقدی تسویه میشوند و با بستن موضع طرفین، معادل قیمت دارایی از فروشنده به خریدار انتقال مییابد.
فیگلوسکی 7 (1984) Eugene Fama Jensen Passive Investment Strategy Stock Index Futures Index Underlying Dubofsky & Miller Figlewski دلیل این موفقیت را در این نکته میدانست که قرارداد آتی شاخص سهام طیف گستردهای از استراتژیهای سرمایهگذاری و مدیریت ریسک را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهد.
با توجه به خصوصیات صندوق قابلمعامله نظیر امکان استفاده از انواع استراتژی سرمایهگذاری، امکان فروش استقراضی، امکان خرید اعتباری و نقدشوندگی بالای آنها، گزینه مناسبتری برای ساختار صندوق شاخصی که بتوان روی آن قرارداد آتی شاخص سهام را طراحی کرد در نظر مینماید.
در ضمن زمینههای عملی ایجاد قرارداد آتی شاخص سهام بر روی صندوقهای شاخصی کاملا فراهم است و میتوان با طراحی این نوع قرارداد آتی، ضمن جذاب کردن مبادلات صندوقهای شاخصی، ابزار مناسبی برای کنترل ریسک خریداران واحدهای این صندوقها، ابزار مناسب برای کنترل ریسک دارندگان پرتفوهای متنوع (نظیر بانکها، شرکتهای بزرگ سرمایهگذاری نظیر سرمایهگذاری ملی و سایر) و تنوع در استراتژیهای مدیریت سرمایهگذاری برای آحاد جامعه سرمایهگذار فراهم کرد.
این تحقیق از بین انواع صندوقهای شاخصی، «صندوق شاخصی قابلمعامله نمونه» را مناسبترین صندوق با توجه به بازار سرمایه کشور برای وضع قرارداد آتی شاخص بر آن معرفی میکند."