چکیده:
الگوی « خودآگاهی در جنگل جهان زیرین » 1 کلاریسا پینکولا استس 2 هفت مرحله دارد که عبارت اند از: معامله کورکورانه 3، قطع عضو 4، سرگردانی 5، کشف عشق در جهان زیرین 6، شیارکشیدن روح 7، قلمرو زن وحشی 8، عروس و داماد وحشی 1. این پژوهش پس از معرفی این الگو، انتخاب نزدیکترین افسانه ها به الگوی موردنظر و تقسیم آنها از نظر ساختار و محتوا به چهار گروه، نشان میدهد که الگوی نامبرده با مراحل و
مصداقهای افسانه های ایرانی همخوانی مطلق ندارد. از اینرو، نگارندگان با درنظرگرفتن همه افسانههای انتخابشده بهعنوان روایتهای متنوع و متعدد از یک ساختار واحد، به الگویی دست یافته اند که از نظر ساختار و محتوا، شباهتها و تفاوتهای بارزی با الگوی استس دارد. در الگوی پیشنهادشده، برخی مراحل سفر
زن قهرمان از نظر ساختار و نحوة تکرارپذیری با الگوی استس متفاوت است. از نظر محتوا نیز مضمو نهایی مانند کودک، معامله کورکورانه و قطع عضو، در افسانه های « عروس و داماد وحشی و قلمرو زن وحشی » ایرانی نمود کمی دارد و محتوای مرحله نیز بسیار گسترده تر از محتوای قصه و الگوی استس است.
خلاصه ماشینی:
"همانگونه که شاه با ازدواج با دختر به یکی از نگهبانان اصلی ناخودآگاه زن تبدیل شد )استس، ١٣١٣: ٥٧٣(، در افسانههای ایرانی نیز پس از کشف عشق، مرد حامی و نگهبان روح درحالرشد همسر خود است.
این مرحله در قصٔە »دختر بیدست« با برگشت شاه از سفر برابر است، او متوجه اتفافات میشود و به دنبال همسر و کودک خود میرود، آنها را پیدا و زندگی دیگری را آغاز میکند.
این مرحله دو تفاوت بارز با الگوی استس دارد: اول اینکه، در قصٔە »دختر بیدست« و افسانههای گروه سوم، شاه به دنبال همسر و فرزند خود میرود؛ اما در دیگر افسانههای ایرانی، زن- قهرمان است که با همراهی و همفکری همسر، شوهر خود را پیدا میکند.
دوم، در قصٔە »دختر بیدست« و افسانههای ایرانی گروه اول و چهارم، شاه پس از پیداکردن همسر و فرزندش، زندگی را از نو آغاز میکند و قصه در اینجا تمام میشود؛ اما در افسانههای ایرانی گروه دوم و سوم، پس از دیدار دوبارة دختر و همسرش، کنشهای مختلف و مهمی در روند روایت شکل میگیرد که بخش اعظم افسانه را تشکیل میدهد.
اگر مرحلٔە »عروس و داماد وحشی« در افسانههای گروه دوم را در تکمیل این مرحله در افسانههای گروه اول قرار دهیم، الگویی بدین شکل به دست میآید: معامله سرگردانی کشف عشق قطع شیار- قلمرو زن عروس و در جهان عضو کشیدن وحشی داماد زیرین روح وحشی جدول٥: الگویی دیگر تفاوت بارز الگوی ترسیمشده از نظر ساختاری با الگوی استس، جابهجایی مرحلٔە »قطع عضو« از مرحلٔە دوم به مرحلٔە چهارم است و بدین ترتیب، دیگر مراحل »سرگردانی و کشف عشق در جهان زیرین« نیز به مرحلٔە دوم و سوم منتقل شدهاند."