چکیده:
از جمله آیاتی که وهابیان در مشرک شمردن مسلمانان به آن استناد میکنند آیه «ما نعبدهم الا لیقربونا الی الله زلفی» است. استدلال وهابیت به این آیه از طرق مختلفی صورت گرفته است. اصلیترین استدلال آنها مربوط به بحث واسطه قرار دادن است و از نظر وهابیت، علت کفر کفار، عبادت کردن بتها و اولیا است و انگیزه عبادت بتان، طلب شفاعت(واسطهگری) از آنها است تا کفار را محبوب و مقرب درگاه خداوند قرار دهند. نکته دیگری که وهابیت از آن غافل شدهاند این است که طلب شفاعت با عبادت در این آیه، دو چیز جدا از یکدیگرند و شرک مشرکان به قصد عبادت بوده است، نه طلب شفاعت؛ ضمن اینکه مشرکان اولیا و بتها را به صورت مستقل میخواندند و مسلمانان اولیا از نزد خو چیزی قائل نیستند و همه را از سوی خدا میدانند.
خلاصه ماشینی:
نکتهای که وهابیت از آن غافل شدهاند این است که طلب شفاعت با عبادت در این آیه، دو چیز جدا از یکدیگرند و شرک مشرکان به قصد عبادت بوده است نه طلب شفاعت؛ ضمن اینکه مشرکان اولیا و بتها را به صورت مستقل میخواندند و مسلمانان برای اولیا از نزد خود چیزی قائل نیستند و همه را از سوی خدا میدانند.
با نگاهی به تعابیر علمای وهابیت در استدلال به آیه مذکور به این نتیجه میرسیم که آنچه به عنوان نقطه مشترک در اکثر استدلالهای آنها به چشم میخورد، مسئله واسطه قراردادن غیر بین خود و خدا است.
محمد بن عبدالوهاب در این باره مینویسد: «شرک مشرکان به دلیل شرک در توحید عبودی است و این شرک برگرفته از نداشتن اخلاص در عبادت است و منشأ نداشتن اخلاص را باید در واسطه قراردادن غیر جستوجو کرد و خواندن غیر (ولو اینکه برای تقرب به خدا باشد) شرک است».
زیرا از این دو قید که برای عبادت آوردند نهایت این است که بتوان قید نهایت ذل و خضوع را از ابن عبدالله، سلیمان، التوضیح عن توحید الخلاق فی جواب أهل العراق و تذکرة أولی الألباب فی طریقة الشیخ محمد بن عبدالوهاب، ص168 و ص181-182.
( از واسطهگری صحبت میکند، اما این واسطهگری در تقرب باعث شرک نشده است و شرک مشرکان به دلیل صرف واسطه قراردادن اولیا و بتان نیست، بلکه عبادت بتان و شأن استقلالی در ربوبیت برای بتان است که باعث شرک شده است.