چکیده:
آبکندها نوع توسعه یافته فرسایش آبی بوده، که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی در اثر عدم تعادل در
حوضه آبخیز بوجود می آید. در این تحقیق فرض بر آن است که با استفاده از تلفیق مدل های تحلیل سلسله
مرانتبی (AHP) و فازی (FUZY) می توان مخاطرات خندق زایی را برای حوضه رودگرگر پهنه بندی کرد.
همچنین سطح مخاطرات متوجه سکونتگاه های روستایی و تاسیسات زیر بنایی را تعیین نمود. برای آزمون
این مفروضات از 9 لایه موثر در ایجاد آبکندها از ابزار سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم افزار ArcGIS نسخه 10.1 استفاده شده است. در این تحقیق کارایی مدل تلفیقی فازی پایگانی به منظور تولید نقشه های - پهنه بندی خطر آبکندها به اثبات رسید. به منظور صحت سنجی نتایج مدل از مشاهدات میدانی و نتایج مطالعات قبلی به دقت ارزیابی گردیده است. نتایج نشان داد که مناطق بسیار پرخطر و پرخطر به ترتیب با مساحت های 400 و 732 کیلومتر مربع در مجموع 66 درصد از سطح حوضه را شامل شده است.. این
عرصه ها در منطقه، شامل 92 سکونتگاه با جمعیتی برابر با 33463 نفر بوده و تراکم جمعیتی برابر با 51/1 نفر در کیلومتر مربع را شامل گردیده است.از بین سکونتگاه مورد بررسی، روستاهای پر جمعیت شلیلی،
نورمحمدی و نفت سفید در مناطق پرخطر واقع شده اند. نتایج این تحقیق نشان از عدم توجه برنامه ریزی
روستایی در استقرار جوامع کوچ نشین با دیدگاه لندفرم های ژئومورفولوژیکی فرسایشی تاثیرگذار داشته
است. لذا توصیه جدی حاصل از پهنه بندی های این تحقیق، دقت فراوان مسئولین ذیربط در استقرار هرگونه
جامعه روستایی در مناطق پرخطر معرفی شده است. همچنین توصیه می گردد که روش تحقیق حاضر در
تعیین عرصه های بهینه استقرار سکونتگاه های روستایی در دیگر مناطق استان خوزستان اجرا گردد.
خلاصه ماشینی:
پهنه بندی فرسایش خندقی به منظو رشناسایی روستاهای در معرض خطر با استفاده ازمدل فازی در حوضه رودخانه گرگر شوشتر علیرضا حبیبی محقق پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و دانش آموخته دکتری ژئومورفولوژی تاریخ دریافت مقاله : ١٣٩٥/٣/٤ تاریخ پذیرش مقاله : ١٣٩٥/٤/١٥ چکیده آبکندها نوع توسعه یافته فرسایش آبی بوده ، که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی در اثر عدم تعادل در حوضه آبخیز بوجود میآید.
در این تحقیق فرض بر آن است که با استفاده از تلفیق مدل های تحلیل سلسله مرانبی (AHP) و فازی (FUZY) میتوان مخاطرات خندق زایی را برای حوضه رودگرگر پهنه بندی کرد.
از میان انواع مختلف اشکال فرسایش آبی، فرسایش خندقی یکی از عوامل مهم و تهدید کننده ی تعادل در منابع زیست محیطی، بشری و پایداری آن به شمار میرود، به گونه ای که این تهدید تنها محدود به ایجاد تغییرات نابهنجار در منظر زمین ، تخریب اراضی و از بین رفتن خاک و عدم امکان فعالیت های کشاورزی، توسعه روستایی و بهره برداری اقتصادی از عرصه های منابع طبیعی نمیشود، بلکه با رخداد و گسترش این نوع فرسایش جاری شدن سیل و تندآبها و انتقال حجم قابل توجهی از رسوبات و پیامدهای ناشی از آن و غیر قابل استفاده شدن اراضی کشاورزی میگردد( قدوسی و همکاران ١٣٨٤: ٣٨٩-٣٨٢ ).
همچنین مقصودی و همکاران (١٣٩١) از این روش برای پهنه بندی حساسیت اراضی به فرسایش خندقی در حوضه زواریان استان قم استفاده و گسترش فرسایش خندقی در کاربری های مختلف را محاسبه نموده اند.