چکیده:
نابسامانی در سازمان فضایی کشورهای جهان سوم که در اثر عوامل گوناگون تحت تاثیر مکانیسمهای حاکم بر ساختارهای اقتصادی – اجتماعی و سیاسی پدید آمده است، موجب گسستگی روابط بین شهرها شده و عدم تعادلهای منطقهای را به وجود آورده است. یکی از مشکلات اساسی توسعه فضایی و منطقهای در استان کردستان، گسیختگی سازمان فضایی و عدم سلسلهمراتب مبتنی بر رابطه تعاملی میان سکونتگاهها است. سازمان فضای استان کردستان نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بر همین اساس پژوهش حاضر به تحلیل و ارزیابی سازمان فضایی استان کردستان و تغییرات صورت گرفته طی 7 دوره سرشماری (1390- 1335) کشور میپردازد. دراینراستا تعیین و تشکیل سلسله مراتبی از سکونتگاهها که بتواند چارچوب موثری برای توزیع جمعیت، فعالیتها، خدمات و کارکردها در سطوح مختلف باشد ضروری است. هدف از این تحقیق، مطالعه سازمان فضایی، نظام شهری، نحوه توزیع جمعیت در پهنه سرزمین است. روش تحقیق در این پژوهش بنا بر ماهیت موضوع از دو روش توصیفی و تحلیلی بهصورت توامان استفادهشده است. روش تحلیلی که هدف از آن دستیابی به میزان تعادل فضایی هر ناحیه با استفاده از شاخصها و مدلهای موجود (مدلهای رشد، اندازه و ساختار فضایی شهر، قانون رتبه- اندازه، شاخصهای نخست شهری، ضریب آنتروپی، شاخص عدم تمرکز هندرسون، منحنی لورنز و ضریب جینی، تحلیل SWOT و...) است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نظام شهری و سازمان فضایی استان کردستان فاقد تعادل فضایی است که با ایجاد تعادل در توزیع امکانات و خدمات و فرصتهای مناسب برای شهرهای استان در مراتب مختلف میتوان به توسعه متعادل و پایدار و سازمان فضایی بهینه دست یافت
Urban forms and sector designing play important roles in choosing trip transportation vehicle and covered distance. So، population density، land application and distributed transportation has a direct relationship with trip using automobile. Related studies in 1998 showed that household traffic behavior changes through establishing in different environments. On the other hand، urban form influences on household energy consumption and GHS propagation. This study is aimed to examine the urban trip behavior comparatively in Hamedan city. Typical samples included two districts in Hamedan. Therefore، sectors 202، 203، 210 and 215 in these districts were selected. Regarding urban form، four variables including density، availability and distance or adjacency to city center and also other four variables including trip، trip duration، trip transportation vehicle، and trip length about urban trip behavior were examined which then following results were obtained: satisfaction amount in fields closer to city center such as sectors 202 and 203، regarding urban trip was much more than sectors 210 and 215، due to more compact forms، application integrity and higher availability level. Besides، urban behavior similarity about different urban forms about reliability level of 0.05-alpha was neglected. It was demonstrated that there was a significant relation between urban trip variables including (trip frequency، trip duration، trip transportation vehicle، trip length) and also given variables such as age، sexuality and education of respondents، family members and family income with trip behavior.
خلاصه ماشینی:
نظام شهري : نظام شهري دربرگيرنده يک مفهوم فضايي و يک مفهوم اقتصادي است ، در مفهوم فضايي نظام شهري به معني چگونگي استقرار و توزيع شهرهاي گوناگون در يک فضاي جغرافيايي است و در مفهوم اقتصادي آن ، نظام مبادله و دادوستد ميان شهرها بر اساس عملکردهاي پايه اي آن ها موردتوجه قرار مي گيرد (فصيحي ، ١٣٨٢: ٢١٤)؛ بنابراين شبکه شهري مجموعه اي از سکونتگاه هاي همبسته در يک ناحيه ، منطقه ، کشور و يا جهان است که ساختار اين مجموعه تنها منحصر به اجزاي کمي و کالبدي سکونتگاه هاي شهري نيست ، بلکه به سازمان عمومي جوامع انساني بازمي گردد (١٩٠ :١٩٨٣ ,Pederson &lowe ) و نحوه مکان يابي ، ترتيب قرارگيري يا وضعيت سلسله مراتبي اندازه شهرها، ارتباطات ميان آن ها و الگوي نظام فضايي آن ها را نيز شامل مي شود (علي اکبري ، ١٣٩٠: ٢٢٩).
پيشينه تحقيق درباره پژوهش حاضـر در قالـب مقـالات و رساله هاي کارشناسي ارشد به صورت جدول ١ قابل ذکر است : 33 آرام کريمي، مهدي پورطاهري، حسن احمدي جدول ١- پيشينه تحقيق (به تصویر صفحه رجوع شود) تحليل سازمان فضايي و سطح بندي نظام شهري استان کردستان و ارائه الگوي توسعه نظام شهري روش تحقيق (بحث و يافته ها) روش تحقيق در اين پژوهش بنا بر ماهيت موضوع از دو روش توصيفي و تحليلي به صورت توأمان استفاده شده است .
تحليل سازمان فضايي و سطح بندي نظام شهري استان کردستان و ارائه الگوي توسعه نظام شهري (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ٨- ضريب آنتروپي استان کردستان بررسي توزيع جمعيت در شهرهاي استان کردستان بر اساس منحني لورنز و ضريب جيني : پراکندگي ناهماهنگ غالب پديده هاي جغرافيايي در يک ناحيه ، لزوم عملياتي را براي اندازه گيري درجه تمرکز ايجاب مي کند (مؤمني ، ١٣٨٧: ١١١).