چکیده:
با تحول حقوق بینالملل و شکلگیری نظام حقوقی برای حمایت بینالمللی از میراث فرهنگی از نیمه دوم قرن بیستم در چارچوب یونسکو، سازوکارهای حلوفصل اختلافات بینالمللی برای این حوزه نیز پیشبینی شد و بهمرور زمان تحول یافت. با توجه به روند تغییر ماهیت اختلافات بینالمللی، امروزه اختلافات مربوط به میراث فرهنگی مانند گذشته، فقط شامل صلاحیت دادگاههای ملی یا چارچوب پیشبینیشده در کنوانسیون مؤسسه یکنواختسازی حقوق بینالملل خصوصی رم 1995 نیست. از سوی دیگر، ماهیت چندوجهی و مختلط میراث فرهنگی و ارتباط آن با موضوعات مختلفی در حقوق بینالملل از قبیل حقوق کیفری، حقوق تجارت، حقوق سرمایهگذاری و حقوق بشر، روند حلوفصل اختلافات در این حوزه را تخصصی و پیچیده کرده است. به همین جهت برای تقویت روند تکوین و تکامل حقوق بینالملل میراث فرهنگی، لازم است ساختارها و رویههای قضایی در حمایت از میراث فرهنگی تقویت شود. در همین راستا لازم است جامعه جهانی به بررسی امکان تأسیس یک دیوان تخصصی بینالمللی همانند سایر حوزههای حقوق بینالملل توجه کند.
With the evolution of international law and formation of legal system for international protection of cultural heritage from the second half of the twentieth century in the framework of UNESCO، the mechanisms for international dispute settlement were also predicted in this domain and evolved in the long run.
With regard to the trend of changing nature of international disputes، unlike the past، currently the disputes concerning cultural heritage are not merely limited to the jurisdiction of national courts or a predicted framework in UNIDROIT convention 1995. On the other hand، multidimensional and mixed nature of cultural heritage and its relation to different subjects in international law such as criminal law، trade law، investment law and human rights has made dispute settlement process a specialized and complicated one in this domain.
Therefore، in order to reinforce the trend of formation and evolution of international law of cultural heritage، it is necessary to reinforce judicial structures and practices for protecting cultural heritage. Hence، like the other domains of international law، it is necessary to consider the possibility of establishing a specialized international court for the international community.
خلاصه ماشینی:
به علاوه ، از موارد قابل توجه ، پرداختن به این امر است که آیا دیوان بین المللی دادگستری به عنوان رکن قضایی ملل متحد می تواند مرجع حل وفصل اختلافات بین المللی میراث فرهنگی باشد، زیرا به دلیل انتساب دعاوی به اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی به ویژه در دعاوی مربوط به اموال تاریخی ـ فرهنگی منقول یا اصل قراردادن حاکمیت دولت ها در اداره اموال عمومی خود یا تعارضات موضوعی ، زمانی یا مکانی ، دیوان با رد صلاحیت خود، از ورود به ماهیت موضوع اجتناب می کند درحالی که با توجه به جنبه های حقوق بشری حمایت از میراث فرهنگی و پیشگیری از تخریب یا غارت عامدانه آن در زمان صلح ، ممکن است زمینه های لازم برای حمایت بهینه از میراث فرهنگی صورت پذیرد.
M. Phelan, "Legal and Ethical Consideration in the Repatriation of Illegally Exported and Stolen Cultural Property: Is There a Means to Settle the Disputes?", Conference Paper, ICOM Triennial Conference, Seoul 2-8 October 2004, <http://media.
این موضوع به طور خاص در دیوان های بین المللی تخصصی همچون داوریهای ایکسید، سیستم حل اختلاف سازمان تجارت جهانی و حتی دیوان های حقوق بشری اروپا و امریکا نیز مشهود است ؛ هرچند دلایل عدم امکان اجرای احکام و ناکارآمدی هریک از سیستم ها به نوبه خود، جای بحث دارد و نباید مسئله رسیدگی و شرایط شکلی و ماهوی پیش بینی شده را برای طرح دعوا از نظر دور داشت ، ازجمله اینکه در سیستم های حل وفصل اختلافات سرمایه گذاری یا تجاری، تعارض حقوق و منافع کشورهای سرمایه گذار و سرمایه دار با کشورهای سرمایه پذیر و درحال توسعه ، مانع از اجرای احکام صادره یا ارجاع مورد اختلاف به سیستم های اجباری و الزام آور حل وفصل اختلافات میشود.