چکیده:
جریان اسلامگرای اجتماعی که امروزه با نام فتح الله گولن (خوجا افندی)شناخته می شود، استمرار و یا به تعبیردیگر زیرمجموعه گروه نورجیه می باشد.در واقع گولن و اسلام اجتماعی مدنظر او یا نگاه او به مقوله دین و دولت از این جهت مهم به نظر می رسد که او با استفاده از مبانی اسلامی تلاش کرده تا سکولاریسم و یا به تعبیری دیگر جدایی دین و دولت را تئوریزه کرده و در مقابل جنبش های اسلامگرای سیاسی قرار دهد.بنابراین این مقاله درصدداست تا چهارچوب تحلیلی چهارمرحله ای اسپرینگز را بر گولن منطبق کرده و مشاهدات ،مساله شناسی ،آرمان شهرسازی و راه حل های او برای رسیدن به جامعه مطلوب را مورد مطالعه قرار دهد.در نتیجه به صورت خلاصه می توان ادعا کرد که گولن مشکلات اصلی جهان اسلام را در فقر،تفرقه و افراط گرایی و علت این مشکلات را جهل و استبداد حاکم بر جهان اسلام می داندو تلاش می کند آرمانشهری ایجاد نماید که در آن تغییرات اخلاقی بر تغییرات ساختاری اولویت داشته باشد.در نتیجه ایشان تنها راه حل این مشکلات را در اسلام غیرسیاسی و نوزایی مبتنی بر آموزش و دموکراسی و تساهل می داند.البته یافته های مقاله نیز نشان می دهد که جنبش او در همین راستا اقدام به تاسیس یک امپراطوری بزرگ آموزشی ، اقتصادی و تبلیغاتی در سراسر جهان کرده وتلاش می نماید از چین تا بالکان و از آفریقا تا اروپا شاهد نخبگانی باشد که همگی ملهم از امپراطوری او و آرمان های جنبش او باشند.
خلاصه ماشینی:
در حقیقت با استقرار نظام سیاسی اسلامی در ایران است که غرب عنوان «اسلام سیاسی » را می شناسد و رهبری آن را به ایران نسبت می دهد(برزگر و خانی آرانی ، ١٣٩٠: ١٢٦) و اندیشمندان مختلف در تقابل و یا تأیید این جریان شروع به نظرپردازی های جدید و عملیاتی برای اجتماعات خود می کنند، که از جمله این اندیشمندان می توان به فتح الله گولن اشاره کرد.
در نتیجه با توجه به مطالب ذکر شده سؤال اصلی این تحقیق این است که فصلنامه علمی -پژوهشی دین و دولت در اندیشه های گولن چه جایگاهی دارد؟ البته برای رسیدن به پاسخ این سؤال باید به چند سؤال دیگر نیز پاسخ داده شود.
گولن بر گفت و گوی اسلام ودموکراسی نیز تاکید کرده و یکی از علل مشکلات جهان اسلام را عدم شکل گیری این ارتباط ذکر می کند(٨٤ :٢٠٠٨ ,Danforth) و با پیروان آتاتورک که معتقد بودند ترکیه و جوامع اسلامی نباید عرصه درگیری های دینی -مذهبی باشد، همراهی می نماید((-kanGenel kurmay Bas lığı, 2001: 100 بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده به صورت خلاصه باید گفت که فتح الله گولن مشکلات جهان اسلام را در جهل می داند و معتقد است که عرفی گرایی معتدل بهترین راه حل برای مشکلات ترکیه و جهان اسلام است .