چکیده:
پس از اینکه استخراج و تولید از میدان نفتی یا گازی به پایان رسید، برچیدن تأسیسات و تجهیزات طرح اجتنابناپذیر است. دشواری این فرایند بهطور عمده ناشی از خاتمة سودآوری میدان و مشکل تأمین منابع مالی برای آن است. مصادفشدن عملیات برچیدن با توقف دورة سودآوری میدان، میزان مسئولیت دولت میزبان و شرکتهای نفتی خارجی در برچیدن تأسیسات و تجهیزات نفتی باقیمانده، و پرداخت هزینههای آن را با ابهام مواجه میکند. برخلاف بسیاری از کشورهای توسعهیافته، کشورهای صادرکنندة نفت از جمله ایران، فاقد چارچوب قانونی مناسب برای پرداختن به ابعاد گوناگون فرایند برچیدن هستند. به همین دلیل، این نقیصه بیشتر از طریق شروط قراردادی جبران میشود. در این مقاله ترتیبات قراردادی حاکم بر فرایند برچیدن و حقوق و تعهدات هر یک از طرفین در انجامدادن آن بررسی شده و بیان میشود در قراردادهای نفتی ایران این امر تا چه حدی رعایت شده است.
After exploration and production operation in an oil or gas field comes to an end، decommissioning of facilities and installations becomes inevitable. Difficulty of this process results from unprofitability of the field and duty to financing the decommissioning costs at the same time. This fact that the decommissioning process starts when the field is unproductive، falls host states and international oil companies in vague conditions in respect of decommissioning costs. Unlike many developed countries، in oil exporting countries such as Iran، there is no suitable legislative framework for dealing with the different aspects of decommissioning process. For this reason، the contractual terms are used to cover this deficiency. This article، first examines contractual arrangements governing decommissioning process and rights and obligations of each party in this area and then analyses the Iranian oil contracts in compliance with examined arrangements.
خلاصه ماشینی:
در مدل قرارداد مشارکت کشور موریتانی به این موافقت قبلی نیـاز نیسـت و پیمانکـار فقـط موظف است ٧٢ ساعت قبل از آغاز عملیات ترککردن چاه (دربارة چاه های تولیدی حداکثر تا ٣٠ روز) مراتب را به دولت میزبان اطلاع دهد ( ,Mauritania Model Production Sharing Agreement .
براساس نمونۀ قراردادهای مشارکت در تولید کشور گینـه و آنگـولا همـۀ فعالیت های برچیدن باید براساس قانون نفـت انجـام گیـرد ( Guinea Model Production Sharing Contract, 2000, Clause (24.
برای نمونه ، در مدل قرارداد مشارکت برونئی، «همۀ فعالیت های مربـوط بـه اسـترداد محل عملیات باید براساس شیوة شایسته میـادین نفتـی، برنامـۀ کـاری و بودجـۀ مصـوب ، برنامـۀ ترککردن و قانون حاکم انجـام گیـرد» ( Clause ,٢٠٠٦ ,Brunei Production Sharing Agreement c.
از جملـه منـدرجات الزامـی برنامۀ برچیدن در مدل قرارداد امتیازی موزامبیک و مدل قـرارداد مشـارکت در تولیـد ماداگاسـکار، تعیین مدت زمان مورد نیاز برای اتمام فرایند برچیـدن اسـت ( Mozambique Model Concession Agreement, 2006, Clause 15.
در مقابل ، اگـر دولـت میزبـان مسـئولیت انجـام دادن عملیـات برچیدن را بر عهده داشته باشد – همان طور که در طرح قرارداد مشـارکت دولـت کنیـا بیـان شـده است - همراه با واگذاری تأسیسات به دولت میزبان برای استفادة مجدد در عملیـات نفتـی، تـأمین مالی نیز به دولت میزبـان منتقـل مـیشـود ( ,٢٠٠٧ ,Kenya Model Production Sharing Contract .
در مدل قـرارداد مشـارکت در تولیـد تانزانیـا، ظرف ٢ سال از آغاز تولید تجاری از میدان باید دولت ، پیمانکار و شرکت ملی نفـت بـرای ایجـاد صندوق برچیـدن قـراردادی را بـین خـود ترتیـب دهنـد ( Tanzania Model Production Sharing ٢١ Clause ,٢٠٠٤ ,Agreement).