چکیده:
یکی از ملاکهای ارزیابی روایات تاریخی، بهویژه تاریخ انبیا، شان معصوم است. در تاریخ انبیا، تاریخنگاری بدون توجه به روایات کارساز نیست. لذا میتوان با توجهکردن به کلام نقلی و مبانی اعتقادی، نقل روایات تاریخی را بررسید و جنبههای مختلف شان و شخصیت انبیا و دیدگاههای کلامی این حوزه را کاوید. اخبارگرایی، برخلاف اخباریگری، به دیگر منابع احکام توجه دارد و از اتهام صحیحانگاری تمام روایات کتب اربعه فاصله دارد و متون روایات را نقد میکند. اما آیا در اخبارگرایی به معیارهای غیرروایی نقد نیز در ارزیابی روایات توجه میشود و مولفههای آن کدام است؟ در این پژوهش با روش تحلیل محتوا با تتبع در سخنان مجلسی در تاریخ انبیای بحارالانوار و سایر منابع مرتبط، کارکردهای معیار شان معصوم در اخبارگرایی با مولفههایی چون برخورداری از عصمت، راهنداشتن شیطان بر انبیا، جایزنبودن تکیه بر غیرخدا در کنار مولفههایی از کمالات جسمانی، در ارزیابی روایات تاریخی انبیا شناسایی میشود.
خلاصه ماشینی:
امـا آیـا در اخبـارگرایی بـه معیارهـای غیرروایی نقد نیز در ارزیابی روایات توجه میشود و مؤلفه های آن کدام اسـت ؟ در ایـن پژوهش با روش تحلیل محتوا با تتبع در سخنان مجلسی در تاریخ انبیای بحـارالانوار و سایر منابع مرتبط ، کارکردهای معیار شأن معصوم در اخبـارگرایی بـا مؤلفـه هایی چـون برخورداری از عصمت ، راه نداشتن شیطان بر انبیا، جایزنبودن تکیه بـر غیرخـدا در کنـار مؤلفه هایی از کمالات جسمانی، در ارزیابی روایات تاریخی انبیا شناسایی میشود.
از آنجا که برای تاریخ انبیا، وجود منابع تاریخ و تاریخ نگاری بدون توجه بـه روایات این حوزه تلاشی بینتیجه است یا به عبارت دیگر به تاریخ انبیا غالبا بـر اسـاس روایات اسلامی توجه شده و بدون بهره گیری از آن جز در کتب قصـص الانبیـا چنـدان محل بحث و گفت وگو نبوده است ، لازم است با توجه کردن به کلام نقلی ،٢ کـه حاصـل نقل روایات تاریخی است ، جنبه های مختلف شأن و شخصیت انبیا و دیدگاه های کلامی این حوزه بررسی شود تا گذشته از شناسایی مؤلفه های مؤثر در ارزیابی روایـات تـاریخ انبیا، اهتمام تفکر اخبارگرایی به نقد و ارزیابی روایات بر اساس این معیار روشن شود.
١. اخبارگرایی و شأن و شخصیت معصوم شخصیت انبیای الاهی مؤلفه های مختلفی را شامل میشود و ما نیز در این مجـال در صدد پرداختن به تمامی جوانب شخصـیت ایشـان نیسـتیم ، بلکـه بـه جنبـه هـایی از آن میپردازیم که برای ارزیابی روایات تاریخی ایشان کاربرد دارد.