چکیده:
یکی از دغدغه های اساسی کشورهای دنیا به خصوص کشورهای در حال توسعه، فرآیند رو به گسترش جهانی شدن و چگونگی رویارویی با این فرآیند است. جهانی شدن فرآیندی نیست که در تمام کشورها به طور یکسانی تجربه شود، بلکه کشورهایی می توانند از آن بهره بیشتری ببرند و از فرصت های ایجاد شده به وسیله آن حداکثر بهره برداری را داشته باشند که شناخت درستی نسبت به همه جوانب آن پیدا کرده باشند و در نتیجه خود را برای رقابت هرچه بهتر در سطح بین المللی آماده سازند. شناخت مزیت های نسبی و رقابتی در بخش های مختلف اقتصاد کشور می تواند گام مهمی برای افزایش رقابت پذیری باشد. یکی از صنایع مهمی که بدین منظور باید مورد مطالعه قرار گیرد صنعت فرش دستباف است. به همین دلیل این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش علمی ماتریس تحلیل سیاست (PAM) چارچوبی را فراهم نماید تا شاخص هایی را که در بحث آزادسازی و صنعت فرش دستباف ایران دخیل است، به طور همزمان محاسبه و تحلیل نماید. با توجه به ویژگی های ساختاری و تنوع و تخصص های منطقهای گوناگون درخصوص شیوه بافت، طرح و نقشه و رنگ آمیزی فرش های ایران، استان قم به عنوان یکی از عمده ترین مراکز تولید فرش دستباف در ایران جهت مطالعه حاضر انتخاب شده است. این استان با توجه به پیشینه و خصوصیات ظاهری و ویژگیهای منحصر به فرد بافت خود، در حال حاضر فرش دستباف 65 رج چله ابریشمی گل ابریشم کرک را به عنوان فرش برتر تولیدی صادراتی خود معرفی نموده است. لذا ما در این تحقیق برای ارزیابی اثرات آزاد سازی تجاری بر صنعت فرش دست باف از داده ها و اطلاعات مربوط به این نوع فرش در سال 1385 استفاده نمودیم. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از آن است شاخص توان رقابت صادراتی برابر با 0/93 است، که نشان می دهد فرش دست باف 65 رج ابریشمی استان قم در شرایط فعلی در بازارهای جهانی دارای توان رقابت است. همچنین شاخص مزیت نسبی براساس هزینه واحد، که همان مزیت رقابتی واقعی در شرایط رقابت آزاد (شرایط بعد از پیوستن ایران به WTO) است. برابر با 0/84 بوده و این امر نشان می دهد که استان قم در تولید فرش مذکور دارای مزیت نسبی است.
One of major issues of the countries، especially developing countries، is expanding globalization process and the way of facing with it. Globalization is not a process that be encountered similarly in all countries but those who recognize its all aspects could utilize more and make better use of opportunities it makes; consequently، they could compete well in international community. Knowing competitive and comparative advantages of different sectors of country's economics can be a significant change to the rising of competitiveness. Since the hand-knitted carpet industry is one of the sectors that promise high non-oil export potentials، this paper concentrates on this industry and utilizes the Policy Analysis Matrix (PAM) to calculate indexes of competitiveness and comparative advantage in the hand-knitted carpet industry. As the province of Qom is one of the major producers of high quality marketable carpets، the paper concentrates on this area. The province has a long history of producing unique carpets in terms of design، weaving quality، coloring and other qualities. At present، Qom stands ready to supply the export market with enough of 65 knots hand-knitted silk carpets. So for evaluating trade globalization's effects on hand-knitted carpet industry، we use data and information about that kind of carpet in 1385. Results show that the index of the competitiveness of Qom hand-knitted silk carpets is 93% and its comparative advantage based on unit cost that would hold when Iran joins WTO is 84%. These indexes indicate that Qom hand-knitted silk carpets score high both in terms of competitiveness and comparative advantage.