چکیده:
در این مقاله ضمن اینکه مؤلفههای منطقهای و بینالمللی به عنوان متغیرهای مستقل یا منابع بیرونی سیاست خارجی عربستان بررسی شدهاند، به چهار ویژگی پادشاهی، وهابی، رانتیر و شبهجزیرهای بودن دولت به عنوان متغیرهای میانجی یا منابع داخلی سیاست خارجی این کشور پرداخته شده است. همچنین، پنج محور به عنوان اصول و اهداف کلان سیاست خارجی عربستان مورد تأکید قرار گرفتهاند که عبارتند از: برتریجویی پیرامونی، موازنهسازی منطقهای، مرکزگرایی اسلامی- وهابی، ائتلافسازی بینالمللی و دموکراسیستیزی. در پایان، مسائل اصلی سیاست خارجی عربستان در سطوح مختلف به عنوان بازتاب منابع و مؤلفههای ثابت و متغیر سیاست خارجی از یک سو، و اصول و اهداف کلان آن از سوی دیگر، بررسی شدهاند.
This article explores the regional and international factors as the independent variables affecting foreign policy of Saudi Arabia and then it discusses four main features of its political system، namely، kingdom، wahhabism، rentierism and peninsula situation as the intermediate variables – domestic sources. Within this approach، five principles and grand goals of its foreign policy، including peripheral dominance seeking، regional balance، Islamic- Wahhabism centralism، coalition building and anti – democracy actions are analyzed. The main existing issues of Saudi Arabia's foreign policy are to be further explained at different levels as the reference of its constant elements and grand goals.
خلاصه ماشینی:
سیاست خارجی عربستان سعودی : منابع ، اهداف و مسائل تاریخ دریافت :١٣٩٥/١٢/١٠ تاریخ پذیرش :١٣٩٦/٠٢/٢٠ علی اکبر اسدی چکیده در این مقاله ضمن اینکه مؤلفه های منطقه ای و بین المللی به عنوان متغیرهای مستقل یا منابع بیرونی سـیاسـت خارجی عربسـتان بررسـی شـده اند، به چهار ویژگی پادشاهی ، وهابی ، رانتیر و شـــبه جزیره ای بودن دولت به عنوان متغیرهای میانجی یا منابع داخلی سـیاست خارجی این کشور پرداخته شده است .
چون سیاست خارجی عربستان مانند تمامی دولت های دیگر هم زمان واجد ابعاد و عناصری از ثبات و تغییر است ، در این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش هستیم که ابعاد و عناصر ثابت و متغیر شکل دهنده به سیاست خارجی عربستان سعودی (یا منابع و عوامل آن ) کدامند و این کشور چه اهداف و جهت گیریهایی را در سیاست خارجی خود دنبال میکند؟ در این راستا، این استدلال مطرح شده است که ویژگیهای پایدار دولت در عربستان (پادشاهی، وهابی، رانتیر و شبه جزیره ای بودن ) عناصر ثابت شکل دهنده به سیاست خارجی بوده ، که باعث تداوم اصول و اهداف کلانی شامل برتریجویی پیرامونی، موازنه گرایی منطقه ای، ائتلاف سازی بین المللی ، مرکزگرایی اسلام -وهابی و دموکراسیستیزی شده اند.
مهم ترین اصول و اهداف سیاست خارجی عربستان عبارتند از برتریجویی پیرامونی یا تلاش برای تسلط بر محیط امنیتی شبه جزیره عربی ، موازنه سازی منطقه ای با تأکید بر ایجاد موازنه در برابر تهدیدات که در حال حاضر از نظر سعودیها در ایران متجلی شده است ، مرکزگرایی اسلامی-وهابی به مفهوم نفی تکثرگرایی اسلامی و تأکید بر قرائت وهابی از اسلام و ادعای رهبری جهان اسلام ، ائتلاف سازی بین المللی به معنای حفظ و تقویت شراکت و همکاریهای راهبردی با قدرت های بزرگ و دموکراسی ستیزی با محوریت مقابله با جریان ها و نظام های مردمی و انقلابی.