چکیده:
به تصریح بسیاری از آیات قرآن و یافتههای جامعهشناسی، دینداری در برابر انحرافات اجتماعی مصونیت ایجاد میکند و زمینه کاهش آنها را فراهم میآورد؛ اما پرسش این است که با این ویژگی دینداری، چرا بخشی از دینداران، اهل کجرفتاری نیز هستند؟ چرا بعضی مواقع دینداری نهتنها مصونیت ایجاد نمیکند که به گسترش انحرافات و مسائل اجتماعی با اشکالی جدید میانجامد؟ بنابراین، هدف، تبیین این مسئله با مراجعه به آیات قرآن و تفاسیر است. این هدف با اتخاذ رویکردی تفسیری و پدیدارشناسانه و استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، میسر شده است. نتایج نشان میدهد راز مسئله تحقیق در سیالیت و مدرجبودن دینداری نهفته است. از آنجا که دینداری با نگاهی تقلیلگرایانه، دارای هفت مرتبه قابل سنجش تجربی است، در اولین مراتب به دلیل ضعف وسستی ایمان، احتمال بروز انحراف اجتماعی بسیار است و با عبور از مراتب اولیه و حرکت به مراتب بالاتر، دینداری تقویت میشود.
خلاصه ماشینی:
گاهی بخشی از دینداران را اهل گناه و معصیت می بینیم ؛ نماز می خوانند اما اهل کم فروشی و گران فروشی نیز هستند؛ روزه می گیرند ولی دروغ نیز می گویند، غیبت می کنند و به دیگران تهمت می زنند؛ اهل تبلیغ و ترویج دین اند ولی خود به آنچه می گویند، عمل نکرده یا کم عمل می کنند؛ در مجالس عزاداری با ولع خاصی مشارکت میکنند و بر سر و سینه می زنند ولی در خصوص واجبات و محرمات دین سهل انگارند و به دیگران ظلم روا می دارند؛ قرآن قرائت می کنند ولی گاه برخلاف آیاتی که قرائت کرده اند، عمل می کنند؛ به منظور زیارت قبور بزرگان دین رنج سفر را تحمل میکنند و هزینه های بسیاری می پردازند ولی به خویشان ، همسایگان و هم وطنان نیازمند خویش بی توجه اند؛ در روابط اجتماعی «انما المؤمنون إخوة» (حجرات : ١٠) را فراموش میکنند و در مقابل آنچه انجام می دهند منتظر سودند؛ از لحاظ شهرت به دینداری ، مسئولیت می پذیرند ولی به زمان ، کیفیت و کمیت حضور در مسئولیت پذیرفته شده حساسیت ندارند؛ دائما از هدررفتن بیت المال سخن می گویند اما خود از هدردادن آنچه از اموال عمومی در اختیار دارند، ابا نمی کنند؛ اهل رفت و آمد به مسجدند اما ١.