چکیده:
بزه دیده شناسی سبز یا زیستمحیطی از جمله شاخههای جرمشناسی سبز است که در دهه 1990 میلادی با خاستگاهی انتقادی از نظام عدالت کیفری در تقابل با بزهدیدهشناسی متعارف پا به عرصهی ظهور گذاشت. در بزهدیدهشناسی متعارف همواره انسانها بهعنوان بزهدیدهی جرائم معرفی گشته حال آنکه بزهدیدهشناسی سبز با گذار از این دیدگاه و ارزشگذاری برای محیطزیست معتقد است که انسان در کنار طبیعت میتواند بزهدیده سبز باشد. با رهگیری مقررات حاکم سیاست کیفری تقنینی ایران میتوان بزهدیدگان سبز را به دو دستهی جاندار و بیجان تقسیم کرد. بزهدیدگان سبز جاندار عبارتاند از اشخاص، جانوران، درختان و گیاهان و بزهدیدگان سبز بیجان نیز به هوا، آب، خاک و زمین قابل تقسیماند. بااینوجود، هرچند نظام حقوقی ایران هر دو دسته را بهعنوان بزهدیدهی سبز انگاشته است و از اینرو متاثر از رویکرد طبیعتمحور بوده، اما چالشهای فراوانی در راستای حمایت از آنها در این مقررات وجود دارد که به تصویر کشیدن آنها میتواند نقش ارزندهای در شناسایی و حمایت از بزهدیدگان سبز ایفا نماید. از اینرو در این پژوهش، هدف نخستین شناسایی بزهدیدگان سبز و دومین هدف بیان گسترهی حمایتی قانونگذار از بزهدیدگان سبز و چالشهای پیشروی آن است.
خلاصه ماشینی:
جرم شناسی سبز (Green Criminology) به مطالعه آسیب ، بزه و پاسخ در قبال آن ، بزه دیدگی و قربانی شدن ، عدالت زیست محیطی، قوانین و مقرره های زیست محیطی و موضوع های فلسفی و اخلاقی به عنوان موضوعاتی که به انسان ، جانوران ، گونه های گیاهی و اکوسیستم و اجزا آن مربوط میشوند، میپردازد (٣٠٦-٢٩٤ :٢٠١١ ,Stretesky &Lynch به نقل از عباچی، ١٣٩٥: ٧٩٤).
٢. قانون سنجه ای است که بر پایه آن میتوان بزه دیدگان سبز را شناسایی کرد؛ اما چالش مهم این سنجه آن است که از منظر بزه دیده شناسان سبز، قانون عمدتا حامی منافع قدرتمندان است (٢١٩ :٢٠٠٣ ,Lynch and Stretesky) یا این که جرایم زیست محیطی را دولت ها انجام میدهند (١٧٦ :٢٠٠١ ,Kauzlarich et all ;٢١٩ :١٩٩٥ ,Gray) ازاین رو تمامی رفتارهای آسیب زا به محیط زیست در پناه قانون قرار نگرفته و جرم انگاری نمیشوند.
Genetically Modified Organism ذرت اشاره کرد که مشکلاتی مانند تغییر در کیفیت مواد غذایی ( Young ;١٣ :١٩٩٤ ,Phillips ١٤ :١٩٩٥ ,and Lewis)، مقاومت به آنتیبیوتیک (١٥ :١٩٩٩ ,Hileman)، حساسیت زایی (١٦ :١٩٩٦ ,Coleman ;١٤ :١٩٩٦ ,Nordllee et al)، تهدید تنوع ژنتیکی گیاهی (:١٩٩٨ ,Koch ٢٢)، ایجاد سموم ، افزایش میزان ابتلا به سرطان ، آلرژیهای غذایی، آلودگی ژنتیکی، نابودی حشرات مفید، حاصل خیزی خاک، ایجاد ابرعلف هرزها و ابر حشرات را به بار میآورند (مشهدی و محتشمی، ١٣٩٤: ٤٩٤).