چکیده:
تجربه دینی یعنی مواجهه با موجود مقدس یا ماورایی و به بیان دیگر درک حضور و وجود او. این بعد از دین به صورت فردی و گاه جمعی و غالباً در درون افراد تجلی میکند، و با عقاید و مناسک خاص هر دین مرتبط است. این تجربه، در روانشناسی نوعی گرایش درونی به شمار میرود برای گریز از شرایط دشوار زندگی و همین درونگرایی است که به انسان دیندار توان ایستادگی میبخشد، زیرا دستگاه شناختی در سنگری نفوذناپذیر قرار میگیرد. ویلیام جیمز، نخستین کسی است که واژه تجربه دینی را به کار برده است. گفتوگو دربارة پیشینه تجربه دینی و تعریف آن و آشنایی با ماهیت و انواع تجربه دینی از نظر یونگ از مسائل مورد بحث در این نوشتار است. یونگ بر این نکته پا میفشارد که دین در بنیاد خود مبتنی بر تجربه قدسی یا نومینوس و به معنای تسلیم شدن در برابر نیرو یا نیروهای برتر است. این نوع از تجربه در ضمیر ناخودآگاه و عمدتاً در ضمیر ناخودآگاه جمعی ریشه دارد و همین بخش از ناخودآگاه جمعی است که کهن الگوها را در خود جای میدهد. تجربه دینی نمودی بیرونی نیز دارد. این نمود بیرونی همان عقاید جزمی است که متناسب با هر دین خاصی از دل تجربه بیرون کشیده میشود.
خلاصه ماشینی:
این تجربه ، در روان شناسی نوعی گرایش درونی به شمار میرود برای گریز از شرایط دشوار زندگی و همین درون گرایی است که به انسان دیندار توان ایستادگی میبخشد، زیرا دستگاه شناختی در سنگری نفوذناپذیر قرار میگیرد.
یونگ بر این نکته پا میفشارد که دین در بنیاد خود مبتنی بر تجربه قدسی یا نومینوس و به معنای تسلیم شدن در برابر نیرو یا نیروهای برتر است .
موضوع «ضمیر ناخودآگاه جمعی »١ و نیز «کهن الگوها»٢ - مفاهیم و تصوراتی مشابه با موضوعات دینی و اساطیری مشترک در همه انسان ها که در ضمیر ناخودآگاه نهفته شده اند- از مفاهیم اساسی در روان شناسی دین یونگ به شمار میروند.
6 برای بررسی دیدگاه یونگ درباره تجربه دینی ابتدا لازم است به تعریف او از دین توجه کنیم .
با توجه به این تعریف میتوان فهمید که تجربه دینی و نومینوس نقشی محوری در دیدگاه یونگ نسبت به دین دارد.
١ پس میتوان گفت که به نظر یونگ تجربه دینی خصلتا نوع ویژه ای از تجربه عاطفی است و به معنی تسلیم شدن در برابر یک قدرت برتر است ، خواه این قدرت خدا نامیده شود، خواه ناخودآگاه .
- James, William, The Variaties of Religious Experience, Routledge, London and New York, 2002.
- James, William, The Variaties of Religious Experience, Routledge, London and New York, 2002.
B. Stump, Christian Thought, a Historical Introduction, London and New York, Routledge, 2010.
B. Stump, Christian Thought, a Historical Introduction, London and New York, Routledge, 2010.
R. Hinnells, London and New York, Routledge, 2005.
R. Hinnells, London and New York, Routledge, 2005.