چکیده:
واقعهی غدیر از رویدادهای مهم در تاریخ صدر اسلام است که باعث تنشها و اختلافات زیادی بین شیعیان و اهل سنت شده است؛ لذا بازتاب و چگونگی نقل کردن این واقعه در تاریخنگاری مورخین حائز اهمیت است و سدههای هفتم تا دهم هجری عصری پر تلاطم در تاریخ اسلام مخصوصا ایران است که مغولان قسمت اعظم جهان اسلام را به تصرف خویش درآوردند. این پژوهش با رویکردی تاریخی در پی بررسی بازتاب و تحلیل واقعهی غدیر در تواریخ عمومی سدههای هفتم تا دهم هجری است و در پی پاسخ بدین پرسش است که واقعه غدیر در آثار تاریخی حوزه زبان فارسی و عربی چگونه روایت شده و علل این گونه بازتاب چیست؟ یافتهها حاکی از آن است که بازتاب این روایتها متاثر از فضای عصر خود مورخین بوده که در بخش فارسی زبان، روایتهایی را بازتاب دادهاند که در عصر خویش برجسته بوده؛ و در حوزه عربی زبان نیز با توجه به رویکرد روایی یا تاریخی نگاه متفاوتی وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با رویکردی تاریخی در پی بررسی بازتاب تحلیل واقعة غدیر در تواریخ عمومی قرنهای هفتم تا دهم قمری است و در پی پاسخ بدین پرسش است که واقعة غدیر در آثار تاریخی حوزة زبان فارسی و عربی چگونه روایت شده و علل اینگونه بازتاب چیست؟ یافتهها حاکی است که بازتاب این روایتها متأثر از فضای عصر خود مورخان و برجسته بودن واقعه در بخش فارسیزبان بوده است.
توضیح آنکه، اکثر منابع تاریخنگاری این دورهها (مغولان و تیموریان) در حوزة زبان فارسی واقعة غدیر را یا ذکر نکردهاند یا اینکه اگر اشارهای داشتهاند نه بهمنزلة حدیث یا روایت، بلکه بهمنزلة جشن یا عید برای مشخص کردن زمان برخی وقایع متأخر بهکار رفته است.
در بخشهایی از مقالة حاضر، به تناسب مطلب، از دیگر آثار این تاریخنگاران نیز استفاده شده است، اما دربارة تاریخنگاری عمومی دورة مغولان ـ ایلخانان و تیموریان پژوهشی با رویکرد بررسی تطبیقی دو حوزة زبان فارسی و عربی به همراه تحلیل علل توجه یا عدم توجه به واقعة غدیر با مسئلة پژوهش حاضر بهدست نیامده است.
2. واقعة غدیر و تاریخنگاری حوزة زبان فارسی؛ دورة مغولان و ایلخانان از مهمترین و تأثیرگذارترین دورههای تاریخی ایران، حتی جهان اسلام، قرنهای هفتم تا دهم قمری است که در این فاصله مغولان ـ ایلخانان، تیموریان، و ممالیک بر بخش مهمی از جهان اسلام حکومت راندند و بهتبع موقعیت ویژهای در فضای سیاسی ـ مذهبی آن عصر ایجاد شد که پیشتر سابقه نداشته است.