چکیده:
از منظر توصیفی، فرایند الحاق به فرایندی نحوی- ساختواژی اطلاق میشود که در آن یک حرف اضافه با پیوستن به فعل موضوع جدیدی را به ساختار موضوعی فعل اضافه میکند و یا اینکه یک موضوع غیرمستقیم را به موضوع مستقیم فعل بدل میکند. موضوع الحاقی غالباً دارای یکی از نقشهای معنایی بهرهور، ابزار، مکان و یا جهت میباشد. در پژوهشهای زبانشناسی توصیفی/نظری، شناسایی، توصیف و تحلیل این فرایند و ساختهای مشتق از آن در زبانهای ایرانی مورد غفلت قرار گرفته است و لذا این پژوهش نخستین گام جدی در راستای معرفی و بررسی این ساخت در یکی از زبانهای ایرانی، کردی کلهری، میباشد. بهطور مشخص، در این مقاله، ساخت الحاقی در زبان کردی کلهری با تکیه بر جنبههای توصیفی و نظری آن مورد کنکاش قرار میگیرد و از این رهگذر ملاکهای تشخیص این ساخت و تحلیل ساز و کارهای نحوی دخیل در اشتقاق آن در انگاره زایشی کمینهگرا معرفی میگردند.
خلاصه ماشینی:
"یکی از انواع ساختهای الحاقی که در گویش کلهری کاربرد بسیار دارد ساخت الحاقی بهرهوری/ متضرر است که معمولا با فعل دو مفعولی دادن و افعال مرکبی که با این فعل ساخته میشوند ایجاد میشود: (10) a.
دادن معرفه-کتاب ‘کتاب را به کی دادی؟ ‘ A: kᵻtaw-æ da-m-æ Reza رضا الحاق-1.
نمودار زیر ساختار کلی این نوع الحاقیها را نشان میدهد: نمودار 3) ساختار نحوی الحاقی فرودین (کوروو، 2003: 21) گروه حرف تعریف بالاتر، مفعول الحاقی است و گروه حرف تعریف پایین که به عنوان متمم هستۀ الحاق قرار گرفته است مفعول مستقیم جمله میباشد.
پولکانن معتقد است که فقط الحاقیهای فرازین میتوانند با افعال ناکنادی[24] ترکیب شوند و الحاق فرودین فقط با افعال غیرمفعولی و گذرا قادر است ظاهر شود؛ چرا که افعال ناکنادی فاقد موضوع پذیرا هستند و بر مبنای معیار دومی که پولکانن مطرح میکند چون هستۀ الحاق فرودین انتقال مالکیت را نشان میدهد،این نوع الحاق نمیتواند با افعال کاملا ایستا [25] ترکیب شود و تشکیل ساخت الحاقی دهد.
’ نمودار 4) ساختار نحوی الحاقی فرازین با توجه به نمودار فوق، مراحل اشتقاق ساخت الحاق فرازین در کردی کلهری به این صورت خواهد بود: فعل جمله که فاقد موضوع فرودین است با هستۀ الحاق فرازین ادغام میشود و گروه الحاقی را تشکیل میدهد.
همانگونه که در بخشهای متعاقب ذکر آن خواهد رفت، عمده کارکرد معنایی/نقشی الحاقیسازی در کردی کلهری بهدست دادن خوانش تاکید اطلاعی از موضوع الحاقیشده است و لزوما ارتقاء دستوری در آن تعبیر که آن گروه اسمی ویژگیهای یک موضوع درونی را از خود نشان دهد موضوعیت نمییابد؛ اگرچه چنانچه استدلال خواهد شد موضوع الحاقی جدید با تغییر مقوله به گروه اسمی تابع اصول و شروط حاکم بر توزیع گروههای اسمی خواهد بود."