چکیده:
مساجد از صدر اسلام تاکنون نقش موثری در عرصههای مختلف زندگی مسلمانان و به خصوص ملت ایران ایفا کردهاند، از این رو، در این تحقیق به بررسی نقش مساجد به عنوان یک نهاد مردمی موثر در ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی پرداخته شده است.
این تحقیق برمبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و برمبنای ماهیت و روش، نوعی تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام مساجد موجود در جمهوری اسلامی ایران است که در حال حاضر، بیش از 70 هزار[1] مسجد برآورد شده است که از بین مساجد موجود بیشتر نظر بر روی ارکان مساجد (بانیان و هیات امنا، نمازگزاران و امام جماعت) فعال مانند مساجد جامع و بازار است و متخصصان مسائل اجتماعی که در حال حاضر، در دانشگاههای کشور و به خصوص استان تهران مشغول به تدریس و پژوهش میباشند. روش نمونهگیری هدفمند و حجم نمونه این پژوهش 100 نفر بود که با استفاده از فرمول محاسبه نمونه برای جوامع محدود محاسبه شد، که از این تعداد 34 نفر از بین متخصصان مسائل اجتماعی و فرهنگی در دانشگاهها، 32 نفراز نمازگزاران و 34 نفر از بین بانیان و هیات امنای مساجد انتخاب شدند.
برای گردآوری دادههای این تحقیق از هر دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شد. ابزار گردآوری دادههای این تحقیق پرسشنامه با ضریب پایایی آلفای کرونباخ 9/0 بود.
در تحلیل دادههای این تحقیق از آمار توصیفی شامل میانگین، واریانس و انحراف معیار همچنین آمار استنباطی شامل آزمون کولموگروف – اسمیرنوف و آزمون t تک گروهی استفاده شده است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشاندهنده اثر مستقیم مساجد بر ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی است؛ همچنین ابعاد دینی و مذهبی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی مساجد با ترویج سبک زندگی در همه ابعاد مطرحشده دارای سطح معنیداری صفر و خطای انحراف میانگین کمتر از 5/0 میباشد که حاکی از آن است که مساجد میتوانند در ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی به میزان چشمگیری موثر باشند.
خلاصه ماشینی:
"ب) اجتماعی و فرهنگی: توسعه و ترویج اسـلام (نرشـخی ، ٦٧)، حیـات دیـن در جامعـه (جمعی از نویسندگان، ٩٧:١٣٨٧)، عامل وحدتبخش (فعالی، ١٠٧:١٣٩٣)، مساوات و ستم گریزی (جمعی از نویسندگان، ٩٧:١٣٨٧)، آموزشی (فعالی، ٨٩:١٣٩٣)، برگزاری جلسات پرسش و پاسـخ (نجادی، ٢٢٩:١٣٨٥)، برگزاری مناظرات علمی در مسجد (همـان: ٢٤٢)، تـرویج فرهنـگ مطالعـه (مجلسی ،١٤٠٣ ه ق، ج ٢: ٩٩)، وعظ و خطابـه (غزالـی ، ج ٢: ٣٩٩)، تربیتـی (فعـالی، ١٦٢:١٣٩٣)، ارتباطــاتی و رســانه ای (فعــالی، ١٦٣:١٣٩٣)، گــذران اوقــات فراغــت در مــسجد، تفکــر (فعــالی، ١٧١:١٣٩٣)، محل دیدار با خویشان و دوسـتان (همـان: ١٧٢)، همیـاری (همـان: ١٧٣)، برنامـه هـای فرهنگی ، تربیتی، ورزشی و علمی (همان:١٧٣-١٧٦)، مدیریت شهری (همان: ١٧٦)، تقویت اخوت اسلامی و همبستگی دینـی (همـان: ١٧٦ و ١٧٧)، مقابلـه بـا فـساد و انحـراف (همـان: ١٧٧)، مرکـز قانونگرایی و نظم پذیری (همان: ١٧٨)، رعایت حقوق دیگران (همان: ١٧٩)، کارکرد قضا (همان : ١١٤)، تربیت مبلغ (همان:٩٦)، کتابخانه های مساجد (مکی السباعی ، ١٣٧٣: ٩٥-٢٩٠)، کانون حفظ ارزشها (فعالی، ١٣٩٣: ١٠٠-١٠٤)، پناهگاه مسافران و غریبان (همان: ١٠٥)، محل برگزاری جشن و مراسم (فعالی، ١٠٦:١٣٩٣)، محل برگزاری مراسم ازدواج و طلاق (مکـی الـسباعی ، ١٣٧٣: ٣٠)، تحکیم نهاد خانواده (فعالی، ١٨٤:١٣٩٣)، امور مخاطبان، نمازگزاران و فعالان (کودکان، نوجوانان و جوانان، زنان، بزرگسالان، اصناف، نمـازگزاران)(همـان:١٨٦-١٨٩)، برنامـه شـعرخوانی (فعـالی، .
میزان موفقیت مساجد در ترویج سـبک زنـدگی اجتمـاعی و فرهنگـی : نتـایج آزمون t تک گروهی که به منظور بررسی این سؤال صورت گرفت ، نشان داد که بعد اجتمـاعی و فرهنگی مساجد در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی در حد زیادی تأثیرگذار است ، لـذا پاسـخ این سؤال مورد تأیید قرار گرفت .
میزان موفقیت مساجد در ترویج سبک زندگی: نتایج آزمون t تک گروهی کـه بـه منظور بررسی این سؤال صورت گرفت ، نـشان داد کـه مـساجد در تـرویج سـبک زنـدگی ایرانـی اسلامی در حد زیادی تأثیرگذار هستند."