چکیده:
وصیتنامه شهدا، متفاوت با مفهوم معمول وصیتنامه، آرمانها، عقاید و همچنین توقعات نویسنده از جامعه و نسل آینده را با خود به همراه دارد. شهدا آنچه باید باشد را در مقابل آنچه هست، طلب دارند. به همین دلیل، در آثار مکتوب آنان، نقشه راه در ابعاد مختلف مطرح است. تربیت نیز به عنوان یکی از ابعاد رشد و بالندگی انسان در وصیتنامه شهدا نمود قابل تاملی دارد. استخراج دیدگاه تربیتی شهدا به نوعی هم ادای دین است و هم برای روشن کردن دغدغههای تربیتی آنان و کاربرد آن به عنوان بخشی از برنامه درسی، ضرورت دارد. مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی از نوع اسنادی و به شیوه تحلیل محتوا عمقی، در جهت تحلیل وصیتنامههای شهدای استان کرمانشاه با هدف دستیابی به دیدگاه تربیتی آنان نوشته شده است. برای واکاوی این دیدگاه، دو مسیر دنبال شده است: نخست، آگاهی از نظرات تربیتی شهدا که به صورت صریح بیان شده است؛ دوم، آشنایی با شخصیت تربیتیافته شهدا که با استناد بر اظهارنظرها، توصیهها و شرح کارهای انجامشده آنها در متن وصیتنامه میّسر است. هر موضوع تربیتی در وصیتنامه یک گزاره محسوب میشود و جان کلام هر گزاره نیز یک کلیدگزاره، و از مجموع کلیدگزارهها برای هر پرسش، یک کدنامه معکوس بهدست آمده است. یافتهها، حاکی از این است که دیدگاه تربیتی شهدا بسیار نزدیک به آموزههای تربیتی اسلام و هدفمند است. به طور کلی، در تبیین دیدگاه تربیتی شهدا موارد مستخرج از وصیتنامهها مطابق با تربیت اسلامی، مفاهیم لازم را برای نتیجهگیری و تفسیر فراهم کرده است
خلاصه ماشینی:
"در برخی از پژوهش هایی که محور اصلی آنها تحلیل وصیت نامه شهدا بوده است ، پژوهشگر ارزشهــا و موضــوعات اخلاقــی، مــضامین فرهنگــی، سیاســی و تربیــت اســلامی موجــود در وصیت نامه های شهدا را جزئی از یافته های خود برشمرده و همبستگی دیدگاه شـهدا را بـا فلـسفه و جهانبینی اسلامی متذکر شده است ؛ مـثلا سیداسـماعیل هاشـمی در پژوهـشی بـا عنـوان «فرهنـگ شهادت در دیدگاه قرآن و حدیث و مقایسه با وصایا و سیره عملی شهدا»، زهرا شـجاع (١٣٨٨) بـا عنوان «تحلیل محتوای وصیت نامه های شهدای استان تهران در هشت سال دفاع مقدس با تأکیـد بـر فریضه الهی نماز» و الهام صابر با عنوان «تحلیل و بررسی محتوای وصیت نامـه هـای شـهیدان اسـتان تهــران، ســال ١٣٥٩» و...
به هر حال در پاسخ به این پرسش که در وصیت نامه شهدا، چه اهداف تربیتی بیان شده است ، با توجه به حاصل بررسیهای کمـی و کیفـی و داده هـای جمـع آوریشـده از مـتن وصـیت نامـه هـا میتوان اظهار نظر کرد که دیدگاه تربیتی شهدا هدفمند بوده است و تربیت اسلامی که محیط بـر این دیدگاه است ، اهداف اساسی و اهداف کلی آن را شامل میشود."