چکیده:
مصلحت نگری و جامعیت دین اسلام و مطابقت آن با نظام تکوین و فطرت، سبب شده تا اوامر و نواهی الهی از پایداری و واقع-گرایی برخوردار باشد. کنکاش درباره کارکرد های اجتماعی فریضه ی نماز و پیامدهای آن از مسائل جدی این تحقیق است. سوال این است که نماز به عنوان یک فریضه الهی چه آثار وضعی در حوزه اجتماعی دارد؟ می توان گفت«نماز با ایجاد رابطه حقیقی میان ارکان و اجزاء عالم، به مثابه ی یک اهرم هدایتی، نظارتی، حمایتی عمل نموده و از یک سو با تربیت انسان اجتماعی مانع انحراف و اعوجاج جامعه شده و از سوی دیگر با ترسیم اهداف کلی و جایگاه انسان در نظام خلقت، زمینه پیوستگی و همراهی او را با خالق و اراده او فراهم می آورد». بنای تحقیق آن است تا با روشی توصیفی- تحلیلی براساس آموزه های دینی برگرفته از نصوص دینی، این موضوع را دنبال کند و مدعی است این تحقیق از جهت زاویه نگرش به موضوعات دینی و تقریر مطالب با ایجاد فرصت تامل برای صاحبنظران و مدیران و آحاد جامعه توفیق اقامه نماز و پاسداشت آن را بیش از پیش فراهم خواهد آورد.
خلاصه ماشینی:
"سؤال این است که نماز به عنوان یک فریضۀ الهی، چه آثار وضعی در حوزۀ اجتماعی دارد؟ میتوان گفت نماز با ایجاد رابطۀ حقیقی میان ارکان و اجزاء عالم، به مثابۀ یک اهرم هدایتی، نظارتی، حمایتی عمل نموده و از یک سو با تربیت انسان اجتماعی، مانع انحراف جامعه شده و از سوی دیگر، با ترسیم اهداف کلی و جایگاه انسان در نظام خلقت، زمینۀ پیوستگی و همراهی او را با خالق و ارادۀ او فراهم میآورد.
سؤال این است که آیا رابطهای میان این مقوله با اعتقادات دینی وجود دارد؟ به عبارت دقیقتر، آیا نماز سبب فراهم آمدن اعتماد اجتماعی میشود؟ نتایج تحقیقات انجام شده در حوزۀ علوم اجتماعی بومی شده، براین عقیدهاند که ارتباطات انسانی، جامعهپذیری خانوادگی و اعتقادات دینی با اعتماد اجتماعی، رابطۀ مثبت و مستقیمی دارد (حیدرآبادی، بیتا، 39) و لذا برای تقویت میزان اعتماد اجتماعی در جامعه باید ارزشهای دینی، فرهنگی و اخلاقی تقویت شوند.
میتوان گفت از آنجا که نماز جمعه، از بهترین راهبردهای دین اسلام برای دوری از رخوت و ارتباط میان دین و جامعه و ایجاد انسجام و وحدت در امت است، اثربخشی آن چنان است که اگر فردی در این محفل حضور یابد، به خاطر احساس مسئولیتی که دین در او ایجاد میکند، نسبت به زندگی خود و دیگران متعهد شده و در نتیجه، تلاش برای ایجاد زندگی مطلوب و جامعۀ مطلوب، او را در مسیر خوشنودی و رضایتمندی قرار میدهد."