چکیده:
در درگیریهای محمدعلیشاه با مجلس، در سالهای 1324تا1327ق/1906تا1909م، انجمن ملی اصفهان بارها حمایت قاطع خود را از مجلس اعلام کرد. انجمن با این هشدار که در صورت حمله به مجلس با اعزام پنجاههزار نفر فدایی از مجلس دفاع میکند، شاه را تهدید کرد؛ اما وقتی در 23جمادیالاول1326/23ژوئن1908، به فرمان محمدعلیشاه مجلس به توپ بسته شد، انجمن اصفهان در مرﺣﻠﮥ عمل هیچ نیرویی برای نجات مجلس اعزام نکرد و نقش تاریخی خود را در همسویی با مشروطهخواهی ایفا نکرد. این مسئله باعث شد که در منابع تاریخی مشروطیت، به انجمن ملی اصفهان و مشروطهطلبان اصفهان بدبینیهایی ایجاد شود. این مقاله بهمنظور واکاوی موضوع براساس منابع اصلی مشروطیت، بهویژه روزناﻣﮥ انجمن مقدس ملی اصفهان، به چگونگی ساماندهی نیروهای فدایی مجلس توسط انجمن و علل ناکارآمدی آن در دفاع از مجلس بهصورت تحلیلی پرداخته است.
In the clashes of Mohammad Ali Shah with the Parliament in the years 1324 to 1327 AH / 1906 to 1909، the National Assembly of Isfahan has repeatedly declared its firm support to the Parliament. They threatened the king to send fifty thousand devotees to defend the parliament in the case of attacking the parliament by Mohammad Ali Shah. But when the Parliament House was bombarded by order of Mohammad Ali Shah in 1326 AH، the National Assembly of Isfahan did not send troops to rescue the Parliament and didn’t succeed to do its historical role in line with constitutionalism. This led to pessimistic points of view about the National Assembly of Isfahan and Isfahan Constitutionalists in the historical sources. This article deals with this issue on the basis of the main sources of constitutionalism، specially، the newspaper of the Holy National Community of Isfahan، and discusses the organization of this troops by Association of Isfahan and analyzes the reasons for its ineffectiveness in defending the Parliament.
خلاصه ماشینی:
انجمن با این هشدار که در صورت حمله به مجلس با اعزام پنجاههزار نفر فدایی از مجلس دفاع میکند، شاه را تهدید کرد؛ اما وقتی در 23جمادیالاول1326/23ژوئن1908، به فرمان محمدعلیشاه مجلس به توپ بسته شد، انجمن اصفهان در مرﺣﻠﮥ عمل هیچ نیرویی برای نجات مجلس اعزام نکرد و نقش تاریخی خود را در همسویی با مشروطهخواهی ایفا نکرد.
در انقلاب مشروطه، اصفهان ازجمله شهرهای فعال بود که با داشتن روحانیان متنفذ همچون آقانورالله نجفی اصفهانی، معروف به ثقةالاسلام (1287تا1346ق/1870تا1927م) و برادر بزرگتر او شیخمحمدتقی، معروف به آقانجفی (1262تا1332ق/1846تا1914م) و محمدحسن مدرس (1287تا1356ق/1870تا1937م) با فعالیتهای گسترده در قالب انجمن مقدس ملی، در مهار قدرت خودکامه شاه و پشتیبانی از مجلس نقش ویژهای ایفا کرد؛ اما با توجه به وعدههایی که اصفهانیها پیشتر در اعزام نیرو به تهران داده بودند، در آستاﻧﮥ به توپ بستن مجلس، ضعف اصفهان در حمایت از مشروطیت نقطه مبهمی بر عملکرد مشروطهطلبی اصفهان شد.
م. ا، 22ذیقعده1325: 8)؛ اما بیتردید، سهم انجمن نیز در جایگاه رهبر مشروطیت در اصفهان شایان توجه است؛ زیرا اگر انجمن بدون فرصتسوزی در آموزش و سازماندهی نظامی فداییان کوشیده بود، ممکن بود که در دفاع از مجلس اثرگذار شود؛ اما انجمن علاقهای به واکاوی وقایع اصفهان و دیگر مناطق کشور نداشت و برای نمونه، صحنة نبرد تبریز با مستبدان را در محرم 1326/فوریه1908 درگیریهای خیابانی دانست و روزنامه انجمن این هیجان را با ولنگاری و درگیری اوباش شهر برای دفاع از فاحشهای در سطح اصفهان مقایسه کرد (ر.