چکیده:
موضوعاتی به عنوان اختراع قابل ثبت میباشند که حاوی کاربرد صنعتی مشخص هستند. کاربرد صنعتی یعنی این که اختراع در حوزهی مشخصی از فعالیتهای اقتصادی قابل استفاده باشد . وجود شرط مذکور به دلایل اقتصادی، فقهی و اخلاقی ضرورت دارد. مطالعهی رویه موجود در ادارات ثبت اختراع و علایم تجاری آمریکا، اروپا و ژاپن نشان میدهد که این شرط زمانی احراز میشود که متقاضی بتواند کاربرد مشخصی را برای اختراع اثبات نماید. در حقوق ایران راجعبه مفهوم یا نحوهی ارزیابی این شرط مستندات خاصی وجود ندارد؛ اما به لحاظ دشواری احراز این شرط بر اساس معیارهای فنی توصیه میگردد که برای ارزیابی شرط کاربرد صنعتی از معیارهای ثانوی استفاده شود. در مقاله حاضر ابتدا مفهوم و مبانی اقتصادی، اخلاقی و فقهی این شرط تببین شده، و سپس شیوهی ارزیابی آن در ادارات ثبت اختراع مطرح جهانی یعنی ادارات ثبت اختراع و علامت تجاری آمریکا، اروپا و ژاپن مورد بررسی قرار گرفته و در پایان، پس ازمطالعهی موضع حقوق ایران پیشنهادات مقتضی ارایه میشود.
خلاصه ماشینی:
در تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری از اختراع نیز وجود کاربرد صـنعتی از عناصـر آن بـه در نظر گرفته شده است ، قانون نمونه ی سازمان در تعریف اختراع مقرر میکند: اختـراع بـه معنای ایده ی یک مخترع است که در عمل راه حلـی بـرای یـک مشـکل ، بـه خصـوص در زمینه ی فناوری، ارائه میدهد، چراکه صورتی که اختراع مورد ادعـا در عمـل نتوانـد مـورد بهره برداری صنعتی قرار گیـرد، اعطـای حقـوق انحصـاری بـه مختـرع وجـاهتی نـدارد و در تعارض با فلسفه ی وجودی حقوق اختراعات قرار میگیرد.
پر واضح است این مسأله تناقضی با «هـیچ » خوانـدن اختـراع فاقـد کـاربرد در صـنعت از منظـر حقوق اختراعات و مبانی اقتصادی آن ندارد، زیرا با لحاظ اقتضـائات حقـوق اختراعـات و مبـانی اقتصـادی آن و نیـز مؤلفه هایی مانند ارزش زمان در اقتصاد، اعطای حقوق انحصاری بـه موضـوعی کـه در زمـان حـال ، یعنـی زمـانی کـه مخترع از حقوق انحصاری بهره مند میگردد، هیچ فایده ی اجتماعی و کاربرد صنعتی در همان زمان نـدارد، و حقیقتـاً معامله در مقابل هیچ است ؛ اما اگر در زمان اعطای حقوق انحصاری، کاربردهای احتمالی آن در آینـده مـورد لحـاظ ١٤٢ قرار گیرد، معامله ای قماری(٥٠-٥٠) صورت پذیرفته است .
Examination Guidelines for Patent and) (Utility Model in Japan, Chapter 1 Industrially Applicable Invention, 2009: 4 کلیه ی این موارد شش گانه که بـه عنـوان اختراعـات غیـرمطـابق بـا قـانون موضـوعه در دستورالعمل ارزیابی اداره ثبت اختراعات ژاپن آمده است ، همان موضوعاتی هستند کـه در اغلب قوانین و مقررات داخلی بین المللی، اختراعات فاقد کاربرد در صنعت نامیده شده اند.