چکیده:
یکی از مهمترین ویژگی های اصلی نظام حکومتی در میان ملت ها آیین قضاوت و دادگستری می باشد. در ایران از روزگار باستان تا به امروز نیز توجه به نهاد قضایی، با فراز و نشیب هایی تداوم داشته است. آیین قضاوت، جرم و مجازات با توجه به شرایط عینی و ذهنی حاکم و بسته به نوع اقتدار حکومت ها و ویژگ یهای شاهانه متفاوت بوده است. در حکومت های ایران اسلامی نمی توان قوانین ثابت و یکپارچه ای برای جامعه ایران در نظر گرفت؛ چرا که مولفه های فرهنگی و تمدنی در طول زمان با عنایت به حوادث و رخدادهای تاریخی متغییر بوده است. این مقاله با روشی تحلیلی – توصیفی در صدد است به مسئله اصلی این پژوهش مبنی بر چرایی و چگونگی فرآیند محاکمات، جرم و مجازات بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"سعی میشود به نمونههایی از این نوع مجازاتها اشاره شود: میل کشیدن چشمها این نوع مجازات در دوره صفوی بیشتر در مورد شاهزادگان و کسان نزدیک شاه مورد استفاده قرار میگرفت و به عنوان یک رسم در فرهنگ مجازات حکومتهای بعد از صفویان هم، به اجرا گذاشته میشد.
آدمخواری این مجازات یکی از مجازاتهای بدیع در ایران دوره صفوی میباشد که با شاه اسماعیل اول شروع شد و با روی کار آمدن شاه عباس اول به اوج خود رسید و یکی از مجازاتهایی است که در این دوره رایج شد.
در معرض نیش زنبور قرار دادن بدن مجرم این مجازات در دوره صفوی برای اولین بار به دستور شاه اسماعیل اول در مورد سید محمد کرهای حاکم ابرقو اجرا شد.
نتیجهگیری چنانکه از این مقاله مستفاد میشود؛ در دوره صفویان به طور کلی دو نوع محکمه وجود داشت، یکی عرف، که بیشتر با امور اجتماعی سیاسی، امنیتی، نظامی سرو کار داشت؛ و دیگری دادگاه شرع بود که با امور دینی و مذهبی سرو کار داشت.
در رأس قوانین عرف، شاه سپس دیوان بیگی، بیگلربیگی و دیگر ضابطین دادگستری کلانتر، داروغه، عسس، میر غضب، احداث بودند و محاکم شرعی نیز بر عهده صدور و شیخ الاسلام بود که فقط تعیین حکم را برعهده داشتند، چرا که حکم نهایی توسط دادگاه عرف صادر میشد."