چکیده:
اخلاق زیستی به عنوان شاخهای جدید از اخلاق هنجاری کاربردی، به تبیین پاسخها
و راهبردهای اساسی در رویارویی با چالشهای ناشی از ظهور و بروز فن
نوین زیست پزشکی میپردازد؛ ازاینرو، کاربست موضوعاتی چون شبیهسازی انسان،
سلولهای بنیادین رویانی، موجودات شیمری و هیوالگونه، دستکاریهای ژنتیکی و
اوریهای مرتبط با آن، آزمایشهای زیستپزشکی بر آزمودنیهای انسانی با پیامدهای
فن
غیرقابل پیشبینی و .... دستمایة مطالعات اخلاق زیستی در سه دهة اخیر قرار گرفته
است تا با ارزیابی، تحلیل و تطبیق نظریه های اخلاقی و اصول و قواعد حاکم بر آن، بایدها
و نبایدهای حاکم بر این حوزه سامان یابد.
بررسی چرایی ممنوعیت شرعی پاره ای مصادیق و موضوعات اخلاق زیستی متعاقب
الزامات اخلاقی ارائه شده در تحدید و منع به کارگیری آنها، بابی تازه فراروی کاوشهای
فقهی در عناوین و موضوعات مستحدثه گشوده است. جستوجو در میان ادله و منابع
سنتی فقه امامیه که درعینحال ضامن پویایی و تطابق آن با مقتضیات زمان نیز است،
مستنداتی چند را بر ایجاد ممنوعیت و جرم انگاری موضوعات اخلاق زیستی، پیش روی
نگارنده نهاده است:
تفسیر موسع از قاعدة الضرر و حرمت ضرررساندن به خود و دیگران همراه با رویکرد
مصلحت اندیشانه به ابعاد و پیامدهای اجتماعی کاربست این فناوریها و پرهیز از اختالل
نظام و وجوب حفظ آن، امکان ممنوعیت شرعی فیال جمله را در قلمروی اخلاق زیستی
ایجاد و زمینه را جهت جرمانگاری در این قلمرو در قالب تعزیرات شرعی در قبال
محرمات شرعی فراهم کرده است.
کلیدواژهه ا: .
خلاصه ماشینی:
جستوجو در میان ادله و منابع سنتیِ فقه امامیه که درعینحال ضامن پویایی و تطابق آن با مقتضیات زمان نیز است، مستنداتی چند را بر ایجاد ممنوعیت و جرمانگاریِ موضوعات اخلاق زیستی، پیش روی نگارنده نهاده است: تفسیر موسع از قاعدة لاضرر و حرمت ضرررساندن به خود و دیگران همراه با رویکرد مصلحتاندیشانه به ابعاد و پیامدهای اجتماعیِ کاربست این فناوریها و پرهیز از اختلال نظام و وجوب حفظ آن، امکان ممنوعیت شرعیِ فیالجمله را در قلمروی اخلاق زیستی ایجاد و زمینه را جهت جرمانگاری در این قلمرو در قالب تعزیرات شرعی در قبال محرّمات شرعی فراهم کرده است .
نظر به ابتناي نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران بر دستورات و تعالیم الهی و الزام قانون اساسی، مبنیبر تطابق کلیة قوانین موضوعه و مدوّن ـ بهویژه حقوق کیفری ـ با احکام شریعت اسلام، هر تلاش و اقدامی در راستای جرمانگاری در حوزة اخلاق زیستی، افزون بر رعایت انطباق بر اصول و معیارهای پذیرفتهشدة جرمانگاری در فلسفة حقوق کیفری، مستلزم کشف مبانی و مستندات فقهیِ آن و دستیابی به حکم شرعی و استنباط حکم تکلیفی در قبال موضوعات جدید فنّاوریهای زیستی است؛ ازاینرو، لازم است با بررسی دلایل و مستندات فقهی بر ممنوعیت یا جواز بهکارگیریِ فنّاوریهایی که در قلمروی اخلاق زیستی قرار میگیرند، اصل حرمت و ممنوعیت و به دنبال آن امکان جرمانگاري در این حوزه تبیین شود.