چکیده:
با تاسیس حکومت زندیان اوضاع فرهنگی حاکم بر جامعه ی ایرانی وارد دوره جدیدی شد. این
تحول فرهنگی که در پی سیاستگزاری های زندیان صورت پذیرفته بود موجب برخی تحولات در
آداب و رسوم اجتماعی شد. به دنبال این امر رفتارهای اجتماعی مردم از ابعاد مختلف تحت تاثیر
قرار گرفت؛ از این رو مساله پژوهش حاضر بررسی آداب و رسوم حاکم بر زندگی اجتماعی ایرانیان
در این دوره است. مقاله حاضر با تکیه به روش پژوهش تاریخی به بررسی مساله فوق پرداخته است.
نتایج بدست آمده نشان می دهد؛ به لحاظ فرهنگی آزادی نسبی در این دوره حکم فرما شد؛ از این
جهت برخی آداب و رسوم اجتماعی که در دوره های پیش به دلیل ناامنی و عدم ثبات سیاسی به
فراموشی سپرده شده بود و فرصتی برای برگزاری آن وجود نداشت، مجددا احیا شد. برخی مولفه-
های جدید جزء عادات اجتماعی ایرانیان شد. این آداب و رسوم مورد توجه سیاحان اروپایی قرار
گرفت و توسط آنها ثبت و ضبط شد. شیراز به عنوان پایتخت زندیان در مرکز این تحولات قرار
داشت.
خلاصه ماشینی:
"نتایج بدست آمده نشان میدهد؛ به لحاظ فرهنگی آزادی نسبی در این دوره حکمفرما شد؛ از این جهت برخی آداب و رسوم اجتماعی که در دورههای پیش به دلیل ناامنی و عدم ثبات سیاسی به فراموشی سپرده شده بود و فرصتی برای برگزاری آن وجود نداشت، مجددا احیا شد.
از آنجایی که مردم ایران بعد از یک دوره جنگ و ستیز به صلح و آرامش رسیده بودند لذا در فرصت پیش آمده بیشتر میل به طرف شادی و جشن داشتند؛ از این رو اغلب آداب و رسومی که در بین ایرانیان دوره زندیه رواج یافت غالبا مربوط به جشنها، مهمانیها و سرگرمیها بود.
یعنی حدود دو دهه بعد از انقراض زندیان از ایران دیدن میکند؛ اما اطلاعاتی که این سیاح در رابطه با آداب و رسوم و فرهنگ ایرانیان در اوایل دوره قاجاریه و زندیه ارائه میدهد به دلیل ارتباط مستقیم با مردم شهرهای مختلف ایران، برای مطالعات تاریخ اجتماعی و فرهنگی دوره زندیه بسیار با ارزش و قابل استناد است.
نیبور در آن دوره از بندر بوشهر تا شیراز را طی کرد و در مسیر رفت و برگشت بین این دو شهر از شهرهای کوچک دیگر نیز دیدن میکند و به نوع لباس مردان و زنان این مناطق توجه دارد و توضیحات مفیدی در مورد چگونگی لباس مردم این مناطق بدست میدهد.
در این دوره مردم ایران(البته آن بخش از کشور که جزء قلمروی زندیان محسوب میشد) به مهمانیها، جشن و سرورها، عروسیها، مسافرتها و حتی به ورزش و نوع پوشش لباس توجه بیشتری نمودند و انجام آداب و رسوم مختص هرکدام از این رفتارهای اجتماعی بر ایشان مهم تلقی شد."