چکیده:
خشکسالیها از جمله مهمترین بلایای طبیعی هستند که به سه شکل اقلیمی، هیدرولوژی و کشاورزی دیده میشوند. با توجه به واقع شدن کشور ایران در قلمرو آب و هواهای خشک جهان و در نتیجه حساسیت زیاد کشور به این مسئله، ضرورت مطالعه و بررسی پیرامون مسائل مربوط به خشکسالی مهمتر و بیشتر جلوه مینماید. در همین راستا تحقیق حاضر خشکسالی اقلیمی را مد نظر قرار داده و کاربرد شاخصهای معتبر خشکسالی را بر روی مناطق مختلف کشور ارزیابی نموده است. بدین منظور کل پهنه ایران را به صورت مناطق شش گانه بارشی در نظر گرفته و از بین تمامی ایستگاههای موجود که دارای آمار هواشناسی کاملتر و معتبرتری نسبت به بقیه ایستگاهها بودند، انتخاب شدند. سپس از بین شاخصهای خشکسالی اقلیمی شش شاخص RAI,SIAP,PNPI,DI,Z و SPI را برگزیده و خشکسالی هر کدام از مناطق مختلف بارشی به وسیله این شاخصها تعیین گردید و نتایج را با ضریب همبستگی اسپیرمن بین بارندگی و رتبه شاخصها با یکدیگر مقایسه نموده و مشخص شد که کدام شاخص برای چه منطقه بارشی بهتر عمل میکند؛ نهایتاً معلوم گردید که شاخص DI با دارا بودن بالاترین ضریب همبستگی اسپیرمن مناسبترین شاخص برای کل پهنه جغرافیایی ایران است.
خلاصه ماشینی:
سپس از بین شاخص های خشکسالی اقلیمی شش شاخص RAI,SIAP,PNPI,DI,Z و SPI را برگزیده و خشکسالی هر کدام از مناطق مختلف بارشی به وسیله این شاخص ها تعیین گردید و نتایج را با ضریب همبستگی اسپیرمن بین بارندگی و رتبه شاخص ها با یکدیگر مقایسه نموده و مشخص شد که کدام شاخص برای چه منطقه بارشی بهتر عمل میکند؛ نهایتا معلوم گردید که شاخص DI با دارا بودن بالاترین ضریب همبستگی اسپیرمن مناسب ترین شاخص برای کل پهنه جغرافیایی ایران است .
٢٠٠١:١٧٤) ,Ghayour and Khosravi) ناظم السادات به بررسی تأثیر دمای سطح آب خلیج فارس بر بارندگی های جنوب ایران پرداخت (١٩٩٨٤٤,Nazemsadat) کمالی و خزانه داری اقدام به تحلیل خشکسالی اخیر مشهد با به کارگیری برخی از شاخص های خشکسالی نمودند (٢٠٠٢٩٢,Kamali and Khazanedari) تعاریف مختلفی توسط صاحب نظران برای خشکسالی با دیدگاه های متفاوت ارائه شده است ؛ از جمله : به نظر پالمر خشکسالی عبارت است از: کمبود رطوبت مستمر و غیر طبیعی.
تعیین دامنه دهکی با استفاده از رابطه زیر می باشد: (رجوع شود به تصویر صفحه) : د(٣ه)ک i ام ، i : شماره دهک و n : تعداد داده های بارندگی شاخص درصد بارش نرمال PNPI: این شاخص ، یکی از ساده ترین روش های ارزیابی شدت خشکسالی است که برای بیان اولیه این پدیده مفید می باشد.
جدول ١- مقایسه میانگین ضرایب اسپیرمن بین بارندگی و رتبه شاخص های شش گانه خشکسالی اقلیمی در منطقه خزر غربی (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارندگان ،١٣٩٤.
جدول ٢- مقایسه میانگین ضرایب اسپیرمن بین بارندگی و رتبه شاخص های شش گانه خشکسالی اقلیمی در منطقه خزر شرقی (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارندگان ،١٣٩٤.