چکیده:
در روایات، کیفیت نزول سورههای قرآن به سه روش نزول تدریجی و پیاپی سوره، نزول تدریجی و پراکنده آیات سوره و نزول دفعی سوره گزارش شده است. بهرغم اینکه همه مفسران به نزول دفعی برخی از سورههای قرآن اشاره کردهاند، ولی بعضی از مفسران ضمن پذیرش این مطلب تأکید دارند که کیفیت نزول بسیاری از آیات در سورهها بهصورت پراکنده و متناسب با شرایط و مقتضیات خاصی بوده است و سپس به دستور پیامبر یا اجتهاد صحابه در کنار هم چیده شدهاند. در این مقاله با ارائه دلایلی، این واقعیت اثبات شده است که قرآن کریم فقط بهصورت سورهای نازل شده است و دیدگاه رایج در کیفیت نزول برخی از سورههای قرآن بهصورت آیات جداگانه نادرست میباشد. سپس شبهاتی که ممکن است برای رد نظریه نزول سورهای قرآن از سوی مخالفان این نظریه ارائه شود، نقد و بررسی شده است. بر اساس تحقیقات انجام شده در این مقاله، دیدگاه نزول پیوستۀ سورههای قرآن دلایل قرآنی و روایی محکمی دارد، اما برای دیدگاه نزول آیهای برخی از سورههای قرآن هیچ دلیل قرآنی و روایی قابل قبولی وجود ندارد.
In traditions, the quality of the revelation of the Holy Qur’an’s sūras has been reported in three ways of gradual and successive revelation, gradual and dispersed revelation of the verses of the sūra, and instantaneous revelation of the sūra. Despite the fact that all interpreters have pointed out the instantaneous revelation of some of the verses of the Qur’an, some interpreters while approving this notion have emphasized that many of the verses have been revealed in a dispersed way and according to specific circumstances and exigencies and then have been juxtaposed by the order of the Prophet or legal decision (ijtihād) of the companions. Providing some evidences, this article proves that the Holy Qur’an has been revealed sūra by sūra and the current viewpoint on the revelation of some of the sūras of the Qur’an in separate verses is incorrect. Furthermore, the doubts that the opponents of this theory have expressed on the theory of the sūra by sūra revelation are reviewed and critiqued. According to the research done in this article, the viewpoint of continuous revelation of the sūras enjoy strong proofs based on the Qur’an and hadith, but there are no acceptable proofs based on the Qur’an and hadith for the viewpoint of sūra by sūra revelation.
خلاصه ماشینی:
"در پژوهش مستقلی که نگارنده انجام داده است، با بررسی بیشتر سورههای قرآن، به این نتیجه رسیده که بیش از صد سوره قرآن بهصورت دفعی نازل شده و فقط حدود هفت سوره قرآن مانند سوره بقره و نساء بهصورت تدریجی و پیاپی نازل شدهاند، و برخلاف نگرش مشهور در میان برخی از مفسران که بر نزول جداگانه و ناپیوسته آیات برخی از سورهها تأکید دارند، هیچ یک از آیات سورههای قرآن بدین صورت نازل نشده و حتی اگر سورهای مانند بقره در مدت دوسال نازل شده باشد، ممکن نیست لابهلای نزول این سوره، آیهای از سورۀ دیگر نازل بشود یا یک آیه از این سوره در سالهای بعد و پس از نزول سورههای متعدد در حجةالوداع نازل شود، بلکه دسته آیات سوره بقره بهطور مرتب نازل شدهاند و پس از اتمام نزول آیات این سوره، نزول آیات سوره انفال آغاز شده است.
پاسخ به نقدهای احتمالی بر نظریه نزول سورهای قرآن با توجه به اینکه بسیاری از مفسران در تفسیر برخی از آیات قرآن با استناد به روایات اسباب نزول، بر نزول جداگانه این آیات تأکید کردهاند، نگرش عمومی در کیفیت نزول سورههای قرآن به این سمت گرایش یافته است که شیوه نزول قرآن غالبا بهصورت چندآیهای بوده و در هر مرحله از نزول، مجموعهای از آیات متناسب با مقتضیات و شرایط خاص بر پیامبر اکرم6 فرود آمده و سپس به دستور ایشان یا اجتهاد صحابه، آیات در کنار هم چیده شده و سورهها شکل گرفته است."