چکیده:
هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی مدل علی موفقیت تحصیلی در دبیرستان براساس عوامل فردی و محیطی موثر بر موفقیت در رشته تحصیلی، تعیین سهم هر یک از این عوامل و مقایسه نوع و اهمیت آن ها به تفکیک رشته تحصیلی بود. جامعه آماری عبارت بودند از کلیه دانش آموزان سال سوم دبیرستانهای شهر یزدکه در رشته های علوم تجربی، انسانی، ریاضی-فیزیک وفنی/هنرستان مشغول به تحصیل بودند.
روش: طرح پژوهش حاضر از نوع علی-مقایسه ای بود و به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از جامعه مورد نظر تعداد 550 دانش آموز انتخاب شدند و پرسشنامه های موفقیت در رشته تحصیلی، رغبت سنج تحصیلی-شغلی استرانگ (صادقی، 1390)، سنخ نمای مایزر-بریگز (1962) و آزمون هوش چندگانه گاردنر (پاشا شریفی، 1384) را تکمیل کردند. تحلیل نتایج با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری صورت پذیرفت.
یافته ها: تحلیل نتایج براساس مدل های حاصله نشان داد اثرات مستقیم تمامی پارامترهای پنج گانه (هوش چندگانه، علایق، شخصیت، عملکرد تحصیلی و متغیرهای محیطی) در تمامی مدل ها معنادار بودند. در تمامی رشته های تحصیلی نقش علایق مهم ترین و متغیرهای محیطی و شرایط تحصیلی کم اهمیت ترین عوامل تلقی می شدند. همچنین در بین گروه های علوم تجربی و ریاضی نقش عامل عملکرد تحصیلی برجسته تر بود و پس از آن علایق و هوش چندگانه قرار داشتند.
Background: Educational success and determining the effects of personal and environmental factors on the construct is among the most important concerns of educational systems that guarantee the success of the educational consulting procedure.
Aim: This study was aimed at designing and evaluating a model for educational success including personal and environmental factors، determining their importance and comparing them in terms of the student’s majors.
Method: The design of the study was ex post-facto and the population of the study consisted of all of the students studying at high schools of Yazd. Using random cluster sampling method 550 students were selected. The sample were administered Major Choice Success Questionnaire، Myers-Briggs Type Indicator، Strong Interest Inventory and Multiple Intelligence Test. Data Analysis was done using structural equation modelling.
Results: The results indicated that all five factors (interests، personality، intelligence، educational performance and environmental factors) had meaningful، direct impact on educational success. Interest played the most important role and environmental factors were the least important component. Moreover، educational background، interest and multiple intelligence were the most important factors in empirical science and mathematics major.
Conclusions: For counseling purposes the role of personal and environmental factors in each major should be considered.
خلاصه ماشینی:
طرح پژوهش حاضر از جمله تحقیقات توصیفی همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود و به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از جامعۀ مورد نظر تعداد ٥٥٠ دانش آموز انتخاب شدند و پرسشنامه های موفقیت در رشتۀ تحصیلی، رغبت سنج تحصیلی-شغلی استرانگ (صادقی، ١٣٩٠)، سنخ نمای مایزر-بریگز (١٩٦٢) و آزمون هوش چندگانه گاردنر (پاشا شریفی، ١٣٨٤) را تکمیل کردند.
با توجه به محدودیت های تحقیقات پیشین (استفاده از ابزارها و روش شناسی ناکارآمد همچون استفاده از متغیرهای پیش بین همبسته و تعریف مبهم موفقیت تحصیلی) و مناقشات مشاهده شده در نتایج پژوهش ها (هر یک بر نقش پراهمیت برخی از متغیرها تأکید داشته اند)، هدف پژوهش حاضر ضمن ساخت ابزاری برای اندازه گیری موفقیت در رشتۀ تحصیلی، تدوین و اعتباریابی مدل علی موفقیت تحصیلی در دبیرستان با استفاده از متدولوژی مدل یابی معادلات ساختاری است .
ابزار: در پژوهش حاضر به منظور اندازه گیری موفقیت در رشتۀ تحصیلی، شخصیت ، رغبت های تحصیلی-شغلی و هوش چندگانه از چهار ابزار الف ) پرسشنامۀ موفقیت در رشتۀ تحصیلی (محقق ساخته ) به همراه معدل کل ، ب ) سنخ نمای مایرز بریگز (١٩٦٢)، ج ) پرسشنامۀ رغبت سنج تحصیلی-شغلی استرانگ (صادقی، ١٣٩٠) و د) آزمون هوش چندگانه ١ (پاشاشریفی، ١٣٨٤) استفاده شده است .
نتایج به منظور پاسخ گویی به سؤال اصلی تحقیق با استفاده از تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری مدل های موفقیت در رشتۀ تحصیلی دبیرستان بر اساس عوامل مؤثر بر موفقیت در رشتۀ تحصیلی ابتدا به تفکیک رشتۀ تحصیلی (علوم انسانی، ریاضی، علوم تجربی و فنی/هنرستان ) انجام شده است .
همچنین در بین گروه های علوم تجربی و ریاضی نقش عامل عملکرد تحصیلی برجسته تر است و پس از آن علایق و هوش چندگانه قرار دارند.