چکیده:
حقوق مالکیت (معنوی) فکری، مفهوم حقوقی نوینی است که از فعالیت ها و محصولات فکری در زمینه های تجاری علمی و ادبی و هنری حمایت می کند و شامل دو بخش مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری است . حقوق مالکیت فکری یا معنوی عبارت است از حقوق مربوط به آفرینش ها و خلاقیت های فکری در زمینه های علمی، صنعتی، فنی و ادبی و هنری که در کنوانسیون ها و موافقت نامه های مربوطه تعریف جامع و مانعی از این حقوق داده نشده بلکه اغلب مصادیق آن برشمرده شده و سپس حدود و ثغور حقوق مرتب بر آن ها مشخص شده است . ایده محض در هیچ کدام از دو نظام حقوق مالکیت صنعتی و حقوق مالکیت ادبی و هنری مورد حمایت نیست . از ایده پس از بروز و بیان با وجود شرایطی به عنوان اختراع یا طرح صنعتی به موجب حقوق مالکیت صنعتی و از بیان آن به شرط اصالت در چارچوب حقوق مالکیت ادبی و هنری حمایت میشود. در جمهوری اسلامی ایران نیز در رابطه با حمایت از حقوق مالکیت معنوی قوانین متعددی به تصویب رسیده است ؛ و در پژوهش حاضر به بررسی حقوق مالکیت فکری به طور کلی پرداخته و موارد حمایت آن را در قوانین ایران و اسناد بین المللی تبیین می کند.
خلاصه ماشینی:
به علاوه این حقوق به عنوان یکی از حقوق طبیعی بشر جهت استفاده از دسترنج ها و دستاوردهای فکری خود به شمار می رود که عدم حمایت از آن در برابر تعرضات ناروا، عقب ماندگی، ناامنبی روانی، عدم رغیبت و اشتیاق میان مبتکران و مخترعان و نخبگان جامعه در ابتکار و نوآوری، محروم شدن جامعه افراد آن از نتیجه ابتکار و نوآوری و نیز تنزل سطح کیفیت زندگی افراد جامعه را به دنبال دارد.
در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی و مدنی و سیاسی نیز بهرهمندی از منافع مادی و معنوی و لزوم اتخاذ تدابیر مناسب توسط دولتها جهت تامین حفظ، توسعه و ترویج آثار ادبی و هنری مورد تأكيد قرار گرفته است؛ و برگزاری چندین کنوانسیون جهانی و منطقهای در این رابطه، گویای توجه جهانی نسبت به این مسأله است.
«قانون ثبت علائم و اختراعات» مصوب 1310 و آئین نامه اصلاحی آن مصوب 1338 به حق مخترع و مالکیت فکری در حوزه صنعت و تجارت می پردازند، یک پیمان بین المللی معروف به «اتحادیه پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی و تجارتیو کشاورزی» مصوب 1883 که ایران در سال 1337 به آن ملحق شد، از دیگر اسناد قانونی ایران در این زمینه است.
در زمینه حق مولف و هنرمند نیز قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 و آئین نامه اجرایی آن مصوب 1350 د کنار «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» مصوب 1352 از منابع قانونی در حقوق ایران در این زمینه است.