چکیده:
پرورش مهارت های فکری و ذهنی فراگیران همواره به عنوان یکی از مهم ترین اهداف پرورشی در محافل آموزشی جهان مد نظر قرار گرفته است . نگرانی در مورد ضعف و نقص تفکر انتقادی در دانش آموزان خاص یک کشور یا منطقه نیست بلکه تمام سیستم های آموزشی دنیا را در بر گرفته است . پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر تفکرانتقادی دانش آموزان تیزهوش وعادی انجام شده است . به این منظور نمونه ای شامل ٦٠ نفر از دانش آموزان تیزهوش و عادی پایه هفتم (متوسطه دوره اول ) منطقه ٢ شهر تهران از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و در ٢ گروه آزمایش وکنترل قرار گرفتند. آزمودنی های گروه آزمایش طی ٨ جلسه ی ٩٠ دقیقه ای، آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی را دریافت نمودند و تمرین های مربوطه را انجام دادند و گروه کنترل این آموزش ها را دریافت نکردند. طرح تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ، طرح آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. میزان تفکرانتقادی آزمودنی ها با پرسشنامه تفکرانتقادی (کالیفرنیا) قبل و بعد از آموزش اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مقایسه میانگین دو گروه وروش آماری تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی یعنی راهبردهای برنامه ریزی، کنترل ونظارت ، خودنظم دهی نظارت مداوم ، می تواند موجب افزایش تفکر انتقادی در گروه آزمایش باشد و دانش آموزان دختر تیزهوش بیش از دانش آموزان دختر عادی از این آموزش تاثیر گرفته اند.
خلاصه ماشینی:
اين مولفه به عنوان يک فرايند شناختي اساسي براي رشد و بهره مندي از دانش در نظر گرفته مي شود و اين نوع از 1 Metacognitive 2 Wells 3 Middleton & Midgley 4 Liem & Lau and Nie 5 Biggs 6 Buric & Soric 7 Richard 8 Wolters 9 Liem 10 Peng 11 Lipnevich & Roberts 12 Vitae 13 Garcia & Mac Cage 14 Critical Thinking 88 تفکر براي پيشرفت و حل مساله قابل استفاده است (گيل ١ و همکاران ، ٢٠١٠) تفکر انتقادي به عنوان توانايي دستيابي به نتايج نتايج منطقي مبتني بر مشاهده ي، اطلاعات تعريف مي شود (کينگ ، جينکا و يان ٢، ٢٠١٠).
در اين بين الزامات و ضرورت هاي آموزش تفکر انتقادي در دنياي پيچيده و عصر اطلاعات از يک طرف ، پيچيدگي و چند بعدي و تخصصي بودن تفکر انتقادي از سوي ديگر و نتايج پژوهش ها از واقعيت هاي نظام هاي آموزشي در ناکامي پرورش تفکر انتقادي از ديگر سو و نتايج متناقض پژوهش هايي که براي آموزش تفکر انتقادي طراحي و اجرا شده اند از جانب ديگر، اين مسأله را به وجود آورده است که آيا مي توان تفکر انتقادي را با استفاده از راهبردهاي يادگيري شناختي و فراشناختي و آموزشي اصلاح کرد و ارتقاء داد؟ از طرفي مطالعات قبلي اغلب تاثير اين راهبردها را بر متغيرهاي روان شناختي و يا تنها بر متون هاي درسي بررسي کرده اند، بر اين اساس محقق با توجه به پيشينه موجود به دنبال مشخص ساختن آن بود که تاثير آموزش راهبردهاي شناختي و فراشناختي را بر ميزان تفکر انتقادي دانش آموزان عادي و تيزهوش مورد بررسي و مقايسه قرار دهد؟ 1 Gul 2 Qing & Jinga and Yan 3 Popil 4 Kevin & Gary 5 Stapleton 6 Popila 7 Lee & Boyle 89 ٢- روش پژوهش اين پژوهش با توجه به موضوع و هدف آن از نوع نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون - پس آزمون براي دو گروه دانش آموزان دختر عادي و تيزهوش بود.