چکیده:
قانون مدنی بهروشنی ماهیت حق بر حریم را بیان نکرده و آن را در حکم ملک صاحب حریم دانسته است. پارهای از حقوقدانان، همسان آنچه در برخی دیگر از مقررات آمده، حق یادشده را حق ارتفاق تفسیر کردهاند. در مقابل، برخی حق بر حریم را حق مستقلی در کنار سایر حقوق عینی شناسایی نمودهاند. در فقه، در نوعی از حریم مشهور باور به مالکیت صاحب حریم داشته و در نوعی دیگر حق اولویت را ابراز کردهاند. برخی نیز حق بر حریم را بهصورت مطلق حق اولویت دانستهاند. با این همه، جمع دیدگاههای فقهی و حقوقی و استقراء در مصادیق حریم در قوانین نشان میدهد که حق بر حریم دو گونه است: حق مالکیت بر حریم (حریم ملکی)، حق ارتفاق بر حریم (حریم ارتفاقی). در حریم ملکی، صاحب حریم مالک حریم است که تنها در اراضی موات ایجاد میشود. اما دولت میتواند اراضی ملکی را برای تأمین حریم اموال عمومی تملک معوض نماید. در حریم ارتفاقی، صاحب حریم حق ارتفاق مثبت یا منفی بر حریم دارد که به عنوان قاعده در اراضی موات محقق میشود. مگر اینکه قانون، حریم ارتفاقی منفی را بر اراضی ملکی نیز تحمیل نماید.
In civil law, the right to border is considered like the ownership. Some provisions described it of the easement. Some lawyers have identified it as the negative easement and others the independent right. In jurisprudence, most scholars, in a kind of border, believe to the ownership and in another, have identified it the priority right. The examples of border in regulations show that the right to border is two sorts: right of ownership to border and easement to border. The first type is predicted in the wastelands. Unless the government to purchase land. In the second, positive or negative easement exists on wastelands. But the negative easement may be imposed on lands by law.
خلاصه ماشینی:
در حریم ارتفاقی ، صاحب حریم حق ارتفاق مثبت یا منفی بر حـریم دارد کـه بـه عنوان قاعده در اراضی موات محقق می شود.
هدف گذاری کمال انتفاع برای حریم ، پرسـش هـایی از ایـن دست را خلق می کند که «برای تحقق کمال انتفاع ، چه حقی باید بـرای صـاحب حـریم شناسـایی کرد؟ اگر کمال انتفاع متوقف بر حق مالکیت ، انتفاع یا ارتفاق باشد، آیا قانونگذار همان حـق را در نظر می گیرد؟ آیا طبیعت حریم به گونه ای هست که ضرورت داشته باشد حق عینی مستقلی بـر آن شناسایی شود؟ در هر حال ، سبب ایجادی حق بر حریم چیسـت ؟ چنانچـه ، شناسـایی حـق بـرای صاحب حریم با حق مالکیت مال موضوع حریم تداخل نماید کدام حق مقدم می شود؟» در حقوق ایران ، پاسخ جامعی به این پرسش ها داده نشده است .
از این رو، سبب ایجادی حق مالکیت بـر حریم به سه صورت متصور است : الف ) حریم ملکی احیاشده : در مواردی که حریم ملکـی در اراضـی مـوات بـه نفـع اشـخاص خصوصی ایجاد می شود سبب ایجادی حق مالکیت ، احیای حریم اسـت ؛ البتـه ایـن احیـا مسـتقیم نیست ؛ بلکه احیا در یک قطعه زمین صورت می پذیرد و اراضی موات پیرامون آن نیز که مورد نیـاز و توجه مالک می باشد، احیاشده تلقی می گردد.