چکیده:
داستان قوم یأجوج و مأجوج و خروج فرجامین و هولناک آنان، در سنت دینی اسلامی جایگاه ویژهای دارد، از اینرو جغرافینویسان و مورخان مسلمان نیز تمایل داشتند که مکان و موقعیت این قوم را که بر اساس روایتهای دینی در بخشی از این جهان مسکن دارند، به دست دهند. در این میان، متغیر اوضاع و شرایط تاریخی در مکانیابی یأجوج و مأجوج از اهمیت بسیار برخوردار بود. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تاریخی-تحلیلی و از طریق بازخوانی و برآورد اطلاعات منابع پیش و پس از حمله مغول، نحوه تأثیرگذاری مؤلفههای تاریخی و فرهنگی دوره مغول بر پندار مسلمانان درباره موقعیت جغرافیایی یأجوج و مأجوج بررسى شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که هرچند اغلب منابع تا پیش از حمله مغول، مکان زندگی یأجوج و مأجوج را منطبق بر زیستبوم اصلی قوم مغول در نظر میگرفتند، در دوره پس از حمله مغول، به سبب افزایش دانش جغرافیایی مسلمانان، این دو از هم تفکیک شدند و سرزمین یأجوج و مأجوج در مناطق دورتر و ناشناخته آنسوی زیستبوم مغولان مکانیابی گردید.
The story of Gog and Magog and their final and dreadful exodos has a prominent aspect in the Islamic religious traditions. Thus, Muslim geographers and historians sought to locate their whereabouts, which according to religious narratives are to be found somewhere in this world. Meanwhile, the variable of historical situation and circumstances played a significant role in locating the whereabouts of the Gog and Magog. Using a historical analytical method and through a reexamination of the sources which related to before and after the Mongol invasion, the present paper studies the impact of the Mongol invasion on the Muslim perception of the Gog and Magog's geographic location. Although most of the sources consider probable that the whereabouts of the Gog and Magog was in the lands of the Mongolian tribes, increasing the geographic knowledge of the Muslims after Mongol invasion led them to distinguish between the two realms. Hence, the land of the Gog and Magog was located in lands far and beyond the lands of the Mongols.
خلاصه ماشینی:
١ يأجو̂c و مأجو̂c: تحولات شناختي مسلمانان درباره زيستگاه آنان تا دوره مغول ˑ ۲ مدرس سعيدي عضو هيأت علمي بنياد دايرة المعارف اسلامي ، تهران، ايران ۳ مصطفي جرفي دانشجوي ايرانشناسي تاريخي ، دانشگاه شهيد بهشتي ، تهران، ايران چکيده داستان قوم يأجوج و مأجوج و خروج فرجامين و هولناک آنان، در سنت ديني اسلامي جايگاه ويژه اي دارد، از اين رو جغرافي نويسان و مورخان مسلمان نيز تمايل داشتند که مکان و موقعيت اين قوم را که بر اساس روايت هاي ديني در بخشي از اين جهان مسکن دارند، به دست دهند.
يافته هاي تحقيق نشان مي دهد که هرچند اغلب منابع تا پيش از حمله مغول، مکان زندگي يأجوج و مأجوج را منطبق بر زيست بوم اصلي قوم مغول در نظر مي گرفتند، در دوره پس از حمله مغول، به سبب افزايش دانش جغرافيايي مسلمانان، اين دو از هم تفکيک شدند و سرزمين يأجوج و مأجوج در مناطق دورتر و ناشناخته آنسوي زيست بوم مغولان مکانيابي گرديد.
پژوهش حاضر با جست و جو در منابع تاريخي ، جغرافيايي و ديني اسلامي ، در پي پاسخ به اين پرسش است که آيا پس از مواجهه مسلمانان با مغولان، گرايش جدي و نيرومندي مبني بر انطباق يأجوج و مأجوج و سرزمين آنها با قوم و سرزمين مغول شکل گرفته است يا نه ؟ و در صورت منفي بودن پاسخ مي کوشد تا از طريق بازخواني اهم آثار نويسندگان مسلمان پيش و پس از حمله مغول، ماهيت و چگونگي تأثيرگذاري شرايط ً سياسي و فرهنگي دوره مغول را بر تصور مسلمانان از موقعيت يأجوج و مأجوج روشن سازد.
, The Book of Revelation in Greek Edited from Ancient Authorities, New York, Cambridge University Press, 2009.