چکیده:
علل انحطاط تمدن اسلامی از موضوعاتی است که ذهن اندیشمندان بسیاری را به خود جلب کرده است و نظریه پردازان زیادی هم از منظرهای گوناگون نظریه هایی در تبیین این موضوع بیان کرده اند. استاد مرتضی مطهری ازجمله اندیشمندان ایرانی است که این موضوع سال ها دغدغه ذهن او بوده و برای بررسی این موضوع نقشه راه همه جانبه ای ترسیم کرده است. ایشان معتقد بود اصلاح نگرش بر اصلاح عمل مقدم است؛ پس برای بهبود عملکرد افراد جامعه ابتدا باید نگرش آنها را اصلاح کرد. همچنین، نقطه آغاز این حرکت اصلاحی، عموم مردم هستند؛ زیرا هر اصلاحی از سطح عموم آغاز می شود و به سطح خواص و حاکمان می رسد. بر همین اساس، استاد مطهری کتاب داستان راستان را نوشت تا نوجوانان را مخاطب این اصلاح نگرش قرار دهد. این پژوهش به کمک روش تحلیل محتوای کیفی در پی استخراج مفاهیمی است که استاد مطهری در این کتاب به مخاطب جوان خود منتقل می کند. همچنین، در پی بررسی میزان انطباق مفاهیم مندرج در این اثر با دورنمایه، نقشه راهی است که ایشان برای احیای تمدن اسلامی ترسیم کرده بود. بر اساس نتایج پژوهش، مقوله هایی که در تحلیل محتوای این اثر به دست آمد تا حد بسیار زیادی با نظریه استاد درباره علل انحطاط تمدن اسلامی منطبق است.
The reasons for the decline of the Islamic Civilization" is a topic which has attracted many intellectuals and a lot of theorists have asserted various views to elaborate the subject. Morteza Motahari، one of the Iranian thinkers، had been preoccupied with the issue for years and had depicted a thorough roadmap to study the subject. He believed that reforming an attitude is prior to reforming an action، hence to improve the function of people in society، it is essential to transform their attitudes. Furthermore، the beginning of this reformation depends on people، because any reformation originates from the public and then moves towards the ruling class and the elites. Accordingly، Motahari wrote Dastan Rastan[1] to address the youth to the reformation of their views. The present study، through the method of qualitative-content analysis is seeking to extract the concepts that the philosopher was conveying to his young audience. Moreover، this study is trying to scrutinize the amount of conformity between the mentioned concepts of the work and the idea of the roadmap which Motahari illustrated for the revival of the Islamic Civilization. The findings of this study prove the issues achieved by the content analysis of the book are intensely in agreement with the philosopher's theory about the reasons of the decline of the Islamic Civilization.
خلاصه ماشینی:
علل انحطاط تمدن اسلامي از منظر استاد مطهري با تأکيد بر تحليل محتواي کتاب داستان راستان مهدي حسين زاده يزدي سيد محسن ملاباشي احمد مهرشاد اگ ل وي پ يش رف ت چکيده : علل انحطاط تمدن اسلامي از موضوعاتي است که ذهن انديشمندان بسياري را به خود جلب کرده است و نظريه پردازان زيادي هم از منظرهاي گوناگون نظريه هايي در تبيين اين موضوع بيان کرده اند.
دو موضوع علل انحطاط تمدن اسلامي و نسبت فرد و جامعه از جمله موضوعات بسيار مهم در آثار استاد مطهري به حساب ميآيد که به خوبي همديگر را تکميل ميکنند و از دل آنها ميتوان چارچوبي مناسب براي تحليل محتواي کتاب داستان راستان يافت و به همين دليل نگاهي گذرا به آراي استاد در اين دو زمينه مفيد خواهد بود.
مبناي اول به اين دليل انتخاب شده است که استاد مطهري در مقدمه کتاب انسان و سرنوشت به روشني به اين دغدغه اشاره کرده اند و آن را يکي از دغدغه هاي مهم خود برشمرده اند و هنگامي که ايشان ابعاد اين موضوع را تشريح ميکنند و موضوعاتي را که بايد ذيل اين دغدغه به آن پرداخت ، برمي شمارند، ميتوان دريافت که بخش زيادي از آثار ايشان در پاسخگويي به اين دغدغه شکل گرفته است .
شهيد مطهري در کتاب داستان راستان از ظرفيت داستان براي اصلاح نگرش ها و گرايش هاي عمومي افراد جامعه که زمينه ساز بروز سقوط تمدن اسلامي شده ، استفاده کرده اند که با تحليل محتواي داستان ها ميتوان ابعاد اين مسئله را روشن تر کرد.