چکیده:
عربی دانی و عربی خوانی سعدی به وجوه گوناگون بر آثار او تاثیر نهاده است. یکی از اثرپذیری ها گویا اثر پذیری او از مقامه ها است. این تاثیرگذاری تنها در گلستان که نمودهای مقامه گون دارد و بسیاری از فضلا راجع به ساختار مقامه گون آن اشاراتی کرده اند، منحصر نیست. بوستان نیز با اینکه ساختارش نظم صرف است، در مواردی متعدد نمودهای مقامه گون دارد. حکایات با مضمون تکدی گری، مسافرت، مهمانی، شعردانی، نصیحت گری و مواردی دیگر در بوستان، همگی مضامین پر تکرار مقامات است. سعدی نیز به عنوان نویسنده حکایات گاه نقش مولف (بدیع الزمان یا حریری) را بازی می کند، گاه نقش راوی (عیسی بن هشام یا حارث بن-همام) و گاه نقش قهرمان (ابوالفتح اسکندری یا ابوزید سروجی). نمونه هایی از هرکدام از شاخصه های بالا با شواهدی تطبیقی در بوستان و نمونه های همسان آن درمقامات بدیعی، حریری و حمیدی خواهد آمد. نهایتا یک مقامه مستقل در بوستان معرفی و شاخصه های مقامه ای آن با ارائه و تطابق با شاخصه های مقامات مشهور تشریح خواهد شد. بدین صورت مشخص خواهد شد، بوستان تا چه حد ساختار مقامه ای دارد. حتی مشخص می شود، بعضی از سفرهای او که برخی در پی مستند سازی آن هستند، سفرهای خیالی از قبیل سفرهای قهرمانان و نویسندگان مقامه ها تلقی کرد.
خلاصه ماشینی:
ساختارهاي مقامه و يک مقامة کامل در بوستان 1 امير سلطان محمدي دانشجوي دکتري ، دانشگاه اصفهان چکيده اشعار عربي و ملمعات سعدي حاکي از تسلط او به زبـان عربـي اسـت ؛ اثرپـذيري او از مقامـه هـاي بديعي و حريري را نيز بايد از نشانه هاي غور او در ادب عربي دانست .
در بـاب دوم گـدايي درخواسـت کمک مي کند: شــنيد ايــن ســخن پيــر فــرخ نهــاد درســــتي دو، در آســــتينش نهــــاد زر افتــاد در دســت افســانه گــوي برون رفت از آنجا چـو زر تـازه روي (سعدي ،١٣٦٦ :٢٥٧) در بيتي از همين حکايت به خوبي مي توانيم ، تأثيرپـذيري سـعدي از کتـب مقامـات را در حکايت هايي که مضمون گدايي دارد، ببينيم : گـدايي کـه بـر شـير نـر زيـن نهـد ابوزيـــد را اســـب و فـــرزين دهـــد (همانجا) قهرمان مقامات حريري ابوزيد سروجي است که در گدايي بسيار مهارت داشت .
بيت زير نيـز نمونۀ ديگري است که مضمون کديه در لفظ و حکايت آن نهفته است : مــرا بوســه گفتــا بــه تصــحيف ده کــه درويــش را توشــه از بوســه بــه (همان : ٢٦٦) نکتۀ قابل ذکر ديگر در باب دريـوزگي ايـن اسـت کـه ابـوالفتح اسـکندري ، قهرمـان دريوزه گر مقامات بديع الزمان همداني، در ابتدا داراي مکنت و ثـروت بـوده و بعـدا فقيـر و سائل شده و اين موضوع را در مقامه هاي مختلف از کلام عيسي بن هشـام راوي داسـتان هـا مي توان ديد.