چکیده:
عدم تطابق نرخ سود اسمی اوراق و نرخ سود مورد انتظار بازار در اوراق با سررسیدهای میان و بلندمدت، موجب ایجاد ریسک نرخ سود برای سرمایهگذاران و همچنین برای ناشران اوراق میگردد. در صورتی که انتظارات از نرخهای سود میانمدت و بلندمدت نزولی باشد، تعیین نرخ سود اوراق، بالاتر از نرخ انتظاری موجب افزایش جذابیت اوراق برای سرمایهگذاران و به زیان بانی یا ناشر خواهد شد؛ و بالعکس این نکته برای انتظارات صعودی نرخها نیز صادق است. بنابراین به منظور کاهش ریسک نرخ سود، باید در نرخ سود و یا سررسید اوراق تعدیل صورت گیرد. انتشار اوراق با سررسیدهای کوتاهمدت منضم به اختیار تمدید سررسید یکی از راهکارهای کاهش ریسک نرخ سود برای طرفین معامله (بانی و سرمایهگذاران) است. به عبارت دیگر این روش به نوعی یک پوشش بیمهای در نرخ سود برای یک دوره زمانی ایجاد خواهد کرد. در این مقاله با روشی تحلیلی- توصیفی، این اوراق معرفی گردیده و ضمن بیان ریسکهای آن به تبیین فقهی این نوع اوراق پرداخته شده است. پنج نوع اوراق بهادار اسلامی شامل اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه، سلف موازی استاندارد و اوراق اسناد خزانه اسلامی قابل تمدید مورد بررسی فقهی قرار گرفت. اوراق مرابحه و اسناد خزانه اسلامی به دلیل ماهیت دینی بودن، قابلیت تمدید سررسید را نخواهند داشت ولی اوراق مشارکت، اجاره و سلف موازی استاندارد قابلیت تمدید یا تعویق سررسید را خواهند داشت.
In long and midterm maturity securities, mismatched nominal interest rate and required rate of return impose interest rate risk on investors and issuers. If long term and midterm expected interest rates are downward, fixing interest rate of securities higher than the expected rate would cause the attractiveness of securities for investors and losses for originators. The opposite of this point is also true. Thus for decreasing the interest rate risk, maturity or interest rate of securities should be adjusted. One solution to the decrease of interest rate risk for both parties is issuance of short term securities with embedded extendible option. In other words, this solution provides some insurance for the interest rate in a determined time. In this paper, with analytical – descriptive method, this extendible security has been introduced and the specific risks and jurisprudential aspects of this kind of sukuk are explained. Jurisprudential aspects of five types of Islamic securities including musharaka, ijarah, murabaha, parallel salaf Sukuk and Islamic Treasury Bill have been investigated. The results show that because of their debt nature, extending the maturity for murabahah Sukuk and Islamic Treasury Bill is not permitted, whereas that of musharakah, ijarah and parallel Salaf Sukuk is permitted.
خلاصه ماشینی:
بررسی فقهی انتشار اوراق بهادار اسلامی قابل تمدید (با تأکید بر اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه، سلف و اسناد خزانه اسلامی) سیدامیرحسین اعتصامی 1 تاریخ دریافت: 11/07/95 محمد سلیمانی 2 3 تاریخ پذیرش: 20/10/96 چکیده عدم تطابق نرخ سود اسمی اوراق و نرخ سود مورد انتظار بازار در اوراق با سررسیدهای میان و بلندمدت، موجب ایجاد ریسک نرخ سود برای سرمایهگذاران و همچنین برای ناشران اوراق میگردد.
در صورتی که انتظارات از نرخهای سود میانمدت و بلندمدت نزولی باشد، تعیین نرخ سود اوراق، بالاتر از نرخ انتظاری موجب افزایش جذابیت اوراق برای سرمایهگذاران و به زیان بانی یا ناشر خواهد شد؛ و بالعکس این نکته برای انتظارات صعودی نرخها نیز صادق است.
به عنوان مثال، اوراق مالی A دارای سررسید چهار سال با نرخ کوپن سود 20% است و این اوراق منضم به دو اختیار تمدید سررسید یک سال برای بانی و سرمایهگذار میباشد.
7. قرارداد پایه در تمدید مهلت سررسید اوراق علاوهبر مطالب بیان شده در مورد اختیار باید اجرای این اختیار در هر کدام از قراردادها بررسی شود، یکی از شبهات جدی در تمدید برخی از اوراق، شبهه جریان ربای جاهلی است که عبارت است از افزودن در حق (دین)، در ازای افزودن طرف دیگر به موعد ادای آن، مانند آن که کسی جنسی را نسیه بخرد و با رسیدن موعد پرداخت بهای آن، از فروشنده بخواهد در ازای افزایش بدهی، زمان پرداخت آن را به تأخیر بیندازد (طوسی،1387ق، ج6، ص121).
بنابراین افزایش تمدید اوراق در صورتی برای سرمایهگذار جذاب خواهد بود که قیمت اعمال اختیار فروش برای دارندگان اوراق متناسب با زمان تمدید شده و پیشبینی نرخهای مورد انتظار سرمایهگذاری تعدیل شود.