چکیده:
زبانهای محلی ایرانزمین، گنجینهای بیمانند و ذخیرهای تمام نشدنی برای رشد و پیشرفت زبان فارسی به شمار میآید. تحلیل نظام آوایی در گونۀ زبانی طرود از توابع شهرستان شاهرود که برای نخستین بار در این مقاله بدان پرداختهشده، ظرافتها و حلاوتهای این گونۀ زبانی را آشکار میسازد. هدف از این پژوهش نشان دادن وجوه اختلاف و اشتراک آوایی گونۀ زبانی طرود با فارسی معیار در چارچوب فرآیندهای واجی است تا در نتیجۀ فرآیندهای واجی کاهش، افزایش، ابدال، قلب و ادغام که در این گونۀ زبانی وجود دارد - اما در حال حاضر در فارسی معیار به چشم نمیخورد- نشان داده شود. مبنای این مقایسه بر اساس الگوهای رایج زبانشناسی بوده و گردآوری دادهها به روش پرسش و پاسخ، مصاحبه با گویشوران بومی انجامشده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی سیر تحولات آوایی در گونۀ زبانی مورد پژوهش و تطبیق آن با فارسی معیار، نسبت این دو را بسنجد و از خلال بررسی تأثیر فرآیندهای واجی در آن، واژگان گویشی کهن فعال را شناسایی نماید و در گشودن گرههای زبانی و ادبی متون کهن به کار بندد.
خلاصه ماشینی:
پیشینه پژوهش توجه به ساختار نحوی و نظام آوایی و تحولات واجی لهجه ها و گونه های زبانی، از دیرباز توجه برخی پژوهشگران را معطوف خود داشته و در همین راستا در چند دهۀ اخیر، به منظور ثبت و تدوین قواعد آوایی حاکم بر گویش ها، مقالات گوناگونی نوشته شده که موارد زیر از آن جمله است : حسینی معصوم و حسینی (١٣٩٢) به بررسی فرآیندهای واجی در گفتار کاربران لهجۀ مشهدی با تحصیلات مختلف در مقایسه با فارسی معیار پرداخته اند.
(CryMta1,1997:24O) این جابجاییکه برای سهولت تلفظ واژگان ، غالباً درگفتار رخ می دهد و در زبان معیار کمتر به آن برمی - خوریم ، در برخی از واژگان گونۀ زبانی طرود نیز قابل تشخیص است : (رجوع شود به تصویر صفحه) ۵ .
(مشکؤە الدینی،١٤٤:١٣٧٠) این فرآیند در گونۀ زبانی مورد بحث در برخی واژه ها قابل تشخیص است به عنوان نمونه : (رجوع شود به تصویر صفحه) ب ) افزایش همخوان (همخوان ) میانجی: درتعریف همخوان میانجی نوشته اند که اگر در زنجیر گفتار دو واکه کنار هم قرار گیرند، برای آسان شدن تلفظ یک همخوان میان آن دو میآید.
۳- با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش ، به نظر میرسد اگرچه گونۀ زبانی طرود با فارسی معیار از نظر تعداد و شیؤە تلفظ واج ها، بسیار به هم نزدیک اند، اّما از لحاظ آواشناسی واژگان با یکدیگر تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند.